લખાણ પર જાઓ

મસૂદો:શિયા ના ઇમામો

કડીઓ ઉમેરો
વિકિ શિયામાંથી

આ લેખ બાર ઇમામોનો પરિચય કરાવવા વિશે છે. ઇમામોની ઇમામત અને તેની દલીલો વિશે જાણવા માટે છે ઇમામત અને શિયા ઇમામોની ઇમામત પર ધ્યાન આપો.

શિયા ઇમામો (અરબી: أئمة الشيعة) પયગંબર (સ.અ) ના અહલે બૈતના બાર સભ્યો છે, જે, રિવાયતો અનુસાર, પયગંબર (સ.અ) ના અનુગામી (જાનશીન) અને તેમના પછી, ઇસ્લામિક સમુદાયના ઇમામો છે. પ્રથમ ઇમામ હઝરત અલી (અ.સ) છે અને અન્ય ઇમામો તેમના અને હઝરત ઝહરા (સ.અ)ના બાળકો અને પૌત્રો છે.

ઇમામિયાહ શિયાઓ અનુસાર, ઇમામો (અ.સ) ને અલ્લાહ દ્વારા ઇમામત માટે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે અને તેમની પાસે ઈસ્મત, અફઝલીયત, ઇલ્મે ગૈબ, શિફાઅતનો હક્ક (અપૂર્ણતા, શ્રેષ્ઠતા, અદ્રશ્ય જ્ઞાન અને મધ્યસ્થીનો) અધિકાર જેવા લક્ષણો છે. ઇમામો (અ.સ) પાસે વહી મેળવવા અને શરિયા લાવવા સિવાય, પયગંબર (સ.અ.) ની બધી ફરજો છે.

સુન્નીઓ શિયા ઇમામોની ઇમામત સ્વીકારતા નથી; પરંતુ તેઓ તેમના પ્રત્યે પ્રેમ અને ભક્તિ વ્યક્ત કરે છે અને તેમની ધાર્મિક અને ઈલ્મી સત્તા સ્વીકારે છે.

કુરઆનમાં ઇમામોના નામનો ઉલ્લેખ નથી; પરંતુ, પયગંબર (સ.અ) ના હદીસો, જેમ કે જાબિરની હદીસ અને બાર ખલીફાઓની હદીસોમાં, ઇમામો (અ.સ) ના નામ અને સંખ્યાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. તે મુજબ, પયગંબર (સ.અ) ના ઇમામો અને ઉત્તરાધિકારીઓ બાર છે, જે બધા કુરૈશ અને પયગંબર (સ.અ) ના અહલે બૈતમાંથી છે.

શિયા ઈસ્ના અશરીઓ અનુસાર, ઇમામ અલી (અ.સ) ને પયગંબર (સ.અ) દ્વારા ઇમામત માટે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા, અને ત્યારથી, દરેક ઇમામે સ્પષ્ટપણે તેમના પછીના ઇમામનો પરિચય એક લખાણ સાથે કરાવ્યો છે. તે મુજબ, પયગંબર (સ.અ) પછીના ઉત્તરાધિકારીઓ નીચેના ક્રમમાં 12 લોકો છે: અલી ઇબ્ને અબી તાલિબ, હસન ઇબ્ને અલી, હુસૈન ઇબ્ને અલી, અલી ઇબ્ને હુસૈન, મોહમ્મદ ઇબ્ને અલી, જાફર ઇબ્ને મોહમ્મદ, મુસા ઇબ્ને જાફર, અલી ઇબ્ને મુસા, મોહમ્મદ ઇબ્ને અલી, અલી ઇબ્ને મોહમ્મદ, હસન ઇબ્ને અલી અને મહદી (અ.સ). લોકપ્રિય શિયા મત મુજબ, અગિયાર ઇમામો શહીદ થયા હતા અને તેમાંથી છેલ્લા, મહદી એ મવઉદ, ગૈબતમાં છે. તે ભવિષ્યમાં પ્રગટ (ઝહૂર) થશે અને પૃથ્વીને ન્યાય અને ઇન્સાફથી ભરી દેશે.

શિયાઓ દ્વારા શિયા ઇમામોના જીવનચરિત્ર અને તેમના ગુણો વિશે અસંખ્ય પુસ્તકો લખવામાં આવ્યા છે, જેમ કે અલ-ઇર્શાદ અને દલાઇલ અલ-ઇમામત, અને સુન્નીઓ દ્વારા, જેમ કે યનાબીઉલ મવદ્દાહ અને તઝકીરતુલ ખવાસ.

સ્થાન અને લાક્ષણિકતાઓ

બાર ઇમામોની ઇમામતમાં વિશ્વાસ એ બાર ઇમામોના શિયા સંપ્રદાયના સિદ્ધાંતોમાંનો એક છે.[૧] શિયા દ્રષ્ટિકોણથી, ઇમામ અલ્લાહ દ્વારા અને ઇસ્લામના પયગંબર (સ.અ) દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે.[૨]

શિયાઓ માને છે કે કુરઆનમાં ઇમામોના નામનો ઉલ્લેખ નથી, તેમ છતાં ઇમામોની ઇમામતનો ઉલ્લેખ ઉલિલ અમ્રની આયત, તતહીરની આયત, વિલાયતની આયત, ઈકમાલની આયત, તબ્લીગની આયત, અને સાદેકીનની આયત જેવી આયતોમાં કરવામાં આવ્યો છે.[૩] અલબત્ત, ઇમામો (અ.સ) ના નામ અને સંખ્યાનો ઉલ્લેખ હદીસોમાં કરવામાં આવ્યો છે.[૪]

શિયાઓ અનુસાર, ઇમામો પાસે પયગંબર (સ.અ) ના બધા કાર્યો છે, જેમ કે કુરઆનની આયતો સમજાવવી, ધાર્મિક હુકમો જણાવવા, સમુદાયના લોકોને શિક્ષિત કરવા, ધાર્મિક પ્રશ્નોના જવાબ આપવા, સમુદાયમાં ન્યાય સ્થાપિત કરવા અને ઇસ્લામની સરહદોનું રક્ષણ કરવું; પયગંબર (સ.અ) થી તેમનો તફાવત ફક્ત વહી પ્રાપ્ત કરવામાં અને શરિયા લાવવામાં છે.[૫]

લાક્ષણિકતાઓ

ઇમામીયા શિયાઓના દ્રષ્ટિકોણથી, બાર ઇમામોની કેટલીક લાક્ષણિકતાઓ નીચે મુજબ છે: એવું કહેવામાં આવે છે: [નોંધ 1]

  • ઈસ્મત: ઇમામો, પયગંબર (સ.અ) ની જેમ, કોઈપણ પાપ અથવા ભૂલથી માસૂમ છે.[૬]
  • અફઝલીયત: શિયા વિદ્વાનોના દ્રષ્ટિકોણથી, ઇમામો, ઇસ્લામના પયગંબર (સ.અ) પછી, પયગંબરો (સ.અ), ફરીશ્તાઓ અને અન્ય લોકોથી શ્રેષ્ઠ અને અફઝલ છે.[૭] ઇમામો (અ.સ) ની સર્વોચ્ચતા દર્શાવતી હદીસોને મુસ્તફીઝ અને મુતવાતિર પણ માનવામાં આવે છે.[૮]
  • ઇલ્મે ગૈબ: ઇમામોને અલ્લાહ તરફથી ગૈબનું જ્ઞાન હોય છે.[૯]
  • તકવીની અને તશરીઈ વિલાયત: મોટાભાગના ઇમામી શિયા વિદ્વાનો ઇમામો (અ.સ.) ના તકવીની વિલાયતની માન્યતા પર સહમત છે.[૧૦] ઇમામો (અ.સ.) ના તશરી'ઈ વિલાયત પર કોઈ મતભેદ નથી[૧૧] એટલે કે લોકો અને તેમની સંપત્તિ પર જનતા કરતાં વધુ અધિકાર હોવો,[૧૨] હદીસોના આધારે, તશરીઈ વિલાયતનો અર્થ એ છે કે કાયદા બનાવવા અને જારી કરવાનો અધિકાર ઇમામો માટે સાબિત થાય છે.[૧૩]

આ પણ જુઓ: તફવીઝ (એટલે બધા કાર્યો અને બાબતોને પયગંબર અને ઇમામોને સોંપવાનો છે.)

  • મકામે શિફાઅત: પયગંબર (સ.અ) ની જેમ બધા ઇમામો, શિફાઅતનું સ્થાન ધરાવે છે.[૧૪]
  • દીની અને ઈલ્મી મરજેઈયત: હદીસે સકલૈન[૧૫] અને હદીસે સફીના [૧૬]જેવી હદીસોના આધારે ઇમામો (અ.સ.) ધાર્મિક અને બૌદ્ધિક મંતવ્યો ધરાવે છે અને લોકોએ ધાર્મિક બાબતોમાં તેમનું પાલન કરવું જોઈએ..[૧૭]
  • સમુદાયનું નેતૃત્વ: ઇસ્લામના પયગંબર (સ.અ) પછી ઇસ્લામિક સમુદાયનું નેતૃત્વ અને વહીવટ ઇમામો (અ.સ) ની જવાબદારી છે.[૧૮]
  • આજ્ઞાપાલનની ફરજ: ઉલિલ અમ્રની આયતના આધારે, ઇમામો (અ.સ) ની આજ્ઞાપાલન (ઇતાઅત) ફરજિયાત છે. જેમ ઇમામો (અ.સ.) ની આજ્ઞાપાલન ફરજિયાત છે, તેવી જ રીતે અલ્લાહ અને રસૂલ (સ.અ) ની આજ્ઞાપાલન પણ ફરજિયાત છે.[૧૯]

મોટાભાગના શિયા વિદ્વાનોના મત મુજબ, તમામ શિયા ઈમામો શહીદ થયા છે અથવા થશે.[૨૦] તેમના પુરાવાઓ હદીસો પર આધારિત છે[૨૧] જેમાં ઇમામ રેઝા (અ.સ) થી અબાસલતના હદીસોનો પણ સમાવેશ થાય છે કે وَ اللَّهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ شَهِيد" 'વલ્લાહી મા મિન્ના ઇલા મકતુલુન શહીદ'."[૨૨] આ મુજબ, બધા ઇમામો શહાદત સાથે મૃત્યુ પામશે.[૨૩]

ઇમામોની ઇમામત

મુખ્ય લેખ: શિયા ઇમામોની ઇમામત

શિયા વિદ્વાનોએ બાર ઇમામોની ઇમામતને સાબિત કરવા માટે તર્કસંગત પુરાવા (અકલી દલીલો) રજૂ કર્યા કર્યા છે, જેમ કે ઇમામો (અ.સ) ની ઈસ્મત અને અફઝલીયત, અને નકલી દલીલ (કુરઆન અને હદીસો), જેમ કે જાબિરની હદીસ, હદીસે લૌહ અને હદીસ બાર ખલીફાઓ.[૨૪]

હદીસે જાબિર

મુખ્ય લેખ: હદીસે જાબિર

જાબીર ઇબ્ને અબ્દુલ્લાહ અંસારીએ, يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ [૨૫] આ આયતના નાઝીલ થયા પછી પયગંબરને "સત્તાના નેતાઓ" (ઉલીલ અમ્ર) ના અર્થ વિશે પૂછ્યું. પયગંબર સાહેબે જવાબ આપ્યો: "તેઓ મારા ઉત્તરાધિકારી અને મારા પછી મુસ્લિમોના ઇમામ છે, જેમાંથી પહેલા અલી ઇબ્ને અબી તાલિબ છે, અને તેમના પછી ક્રમશઃ હસન, હુસૈન, અલી ઇબ્ને હુસૈન, મોહમ્મદ ઇબ્ને અલી, જાફર ઇબ્ને મોહમ્મદ, મુસા ઇબ્ને જાફર, અલી ઇબ્ને મુસા, મોહમ્મદ ઇબ્ને અલી, અલી ઇબ્ને મોહમ્મદ, હસન ઇબ્ને અલી છે, અને તેમના પછી, મારું નામ અને ઉપનામ તેમનો પુત્ર છે..."[૨૬]

હદીસ 12 ખલીફાઓ

અબ્દુર રહેમાન જામી દ્વારા પયગંબર (સ.અ) નું વર્ણન કરતી એક શ્લોકનો સુલેખન ટુકડો, [નોંધ 2] જે બાર શિયા ઇમામોની છબી "તા" અક્ષરમાં દોરવામાં આવ્યો છે. 1312 હિજરી માં હુસૈન ઝરીન-કલમ દ્વારા.[૨૭]
મુખ્ય લેખ: હદીસ બાર ખલીફાઓ

સુન્નીઓ દ્વારા વર્ણવવામાં આવેલા એવા વર્ણનો છે જેમાં પયગંબર (સ.અ) ના ખલીફાઓની સંખ્યા અને તેમની કેટલીક લાક્ષણિકતાઓ, જેમ કે કુરૈશમાંથી હોવાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે; જાબિર ઇબ્ને સુમરા એ અલ્લાહના રસૂલ (સ.અ)થી વર્ણવ્યું છે કે "આ ધર્મ હંમેશા કયામતના દિવસ સુધી અને તમારા પર બાર ખલીફા ન થાય ત્યાં સુધી મજબૂત અને અડગ રહેશે. આ બધા ખલીફા કુરૈશ જાતિમાંથી છે."[૨૮] ઉપરાંત, ઇબ્ને મસૂદ દ્વારા ટાંકવામાં આવેલી હદીસમાં, પયગંબર (સ.અ) પછી નકીબોની સંખ્યા 12 હોવાનું જણાવવામાં આવ્યું છે, જે બની ઇસરાઇલના નકીબોની સંખ્યા જેટલી જ છે.[૨૯] સુન્ની વિદ્વાન સુલેમાન ઇબ્ને ઇબ્રાહિમ કન્દુઝીના મતે, પયગંબરી હદીસોમાં બાર ખલીફા, શિયાના બાર ઇમામોનો ઉલ્લેખ કરે છે; કારણ કે આ નંબર ક્યાંય ફિટ થતો નથી.[૩૦]

ઇમામોનો પરિચય

ઇમામિયા શિયાઓ માને છે કે, તર્કસંગત[૩૧] અને હદીસે ગદીર અને મંઝિલતની મુતાવતિર હદીસ જેવા વર્ણનાત્મક પુરાવાઓના આધારે, પવિત્ર પયગંબર (સ.અ) ના વાજબી અને તાત્કાલિક ખલીફા અલી ઇબ્ને અબી તાલિબ (અ.સ.) છે.[૩૨] ઇમામ અલી (અ.સ.) પછી, ઇમામ હસન (અ.સ.), ઇમામ હુસૈન (અ.સ.), ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.), ઇમામ બાકિર (અ.સ.), ઇમામ સાદિક (અ.સ.), ઇમામ મુસા કાઝિમ (અ.સ.), ઇમામ રેઝા (અ.સ.), ઇમામ જવાદ (અ.સ.), ઇમામ હાદી (અ.સ.), ઇમામ હસન અસ્કરી (અ.સ.) અને ઇમામ મહદી (અ.સ.) ઇસ્લામી સમુદાયના ઇમામો છે.[૩૩]

Caption text
નામ ઉપનામ કુન્નિયત જન્મ તારીખ જન્મ વર્ષ જન્મ સ્થળ તારીખ શહાદત વર્ષ શહાદત સ્થળ શહાદત ઈમામત ઈમામત સમયગાળો માતાનું નામ
Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example
Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example
Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example Example

ઇમામ અલી (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ અલી (અ.સ.)

અલી ઇબ્ને અબી તાલિબ, જે ઇમામ અલી (અ.સ.) તરીકે ઓળખાય છે અને અમીર અલ-મોમિનીન (અ.સ.) તરીકે ઉપનામિત છે, શિયાઓના પ્રથમ ઇમામ, અબુ તાલિબ અને ફાતિમા બિન્ત અસદના પુત્ર, 30 આમુલ ફીલ, 13 રજબના રોજ કાબામાં જન્મ્યા હતા.[૩૪] તેઓ પયગંબર (સ.અ) માં વિશ્વાસ ઇમાન રાખનારા પહેલા માણસ હતા.[૩૫] અને સતત પયગંબર (સ.અ) ની સાથે રહ્યા અને ખુદાના રસૂલની પુત્રી ફાતિમા (સ.અ) સાથે લગ્ન કર્યા.[૩૬]

જોકે પયગંબર (સ.અ) એ ઘણી વખત અલી (અ.સ.) ને તેમના તાત્કાલિક ઉત્તરાધિકારી તરીકે રજૂ કર્યા હતા, જેમાં ગદીરના દિવસે.[૩૭] પરંતુ તેમના મૃત્યુ પછી, સકીફા બની સએદાની ઘટનામાં મુસ્લિમોના ખલીફા તરીકે અબુ બકર ઇબ્ને અબી કહાફાની બૈઅત લેવામાં આવી.[૩૮] ઇસ્લામિક સમુદાયના હિતો અને એકતાના રક્ષણ માટે 25 વર્ષની સહિષ્ણુતા અને સશસ્ત્ર બળવાથી દૂર રહ્યા પછી (ત્રણ ખલીફાઓના શાસનનો સમયગાળો), હિજરી કમરી કેલેન્ડરના 35 વર્ષ માં, લોકોએ અલી (અ.સ.) ની બૈઅત કરી અને તેમને પોતાનો ખલીફા બનાવ્યો.[૩૯] અલીની ખિલાફત દરમિયાન, જે લગભગ ચાર વર્ષ અને નવ મહિના ચાલી, ત્રણ ગૃહયુદ્ધો થયા: જમલનું યુદ્ધ, સિફીનનું યુદ્ધ અને નહરવાનનું યુદ્ધ. તેથી, તેમના શાસનનો મોટાભાગનો સમય આંતરિક વિવાદોને ઉકેલવામાં વિતાવ્યો.[૪૦]

ઇમામ અલી (અ.સ.) ને 19મી રમઝાન, 40 હિજરી ના રોજ કુફા મસ્જિદના મિહરાબમાં નમાઝ પઢતી વખતે ઇબ્ને મુલજિમ મુરાદી દ્વારા તલવારના ઘા મારીને હત્યા કરવામાં આવી, તેથી 21મી રમઝાન ના રોજ શહીદ થઇ ગયા અને નજફમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા.[૪૧] તેમનામાં અસંખ્ય ગુણો હતા.[૪૨] ઇબ્ને અબ્બાસથી રિવાયત છે કે અલી (અ.સ.) ની પ્રશંસામાં ૩૦૦ થી વધુ આયતો નાઝીલ થઈ હતી.[૪૩] તેમનાથી રિવાયત છે કે ખુદાએ એક પણ આયત નાઝીલ કરી નથી જેમાં "یا أیها الذین آمنوا" ઓ ઈમાનવાળાઓ નો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હોય, સિવાય કે અલી (અ.સ.) મોમિનીઓના અમીર અને તેમના સરદાર છે.[૪૪]

ઇમામ હસન (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ હસન (અ.સ.)

હસન ઇબ્ને અલી (અ.સ.), ઇમામ અલી (અ.સ.) અને હઝરત ફાતિમા (સ.અ) ના પુત્ર જે ઇમામ હસન મુજતબા તરીકે ઓળખાય છે, તેમનો જન્મ ૧૫મી રમઝાન, ૩ હિજરી ના રોજ મદીનામાં થયો હતો.[૪૫]

પિતાની શહાદત પછી, ઇમામ હસન (અ.સ.) એ ખુદાના આદેશથી અને તેમના પિતાની ઇચ્છા અનુસાર, ઇમામત સંભાળી અને લગભગ છ મહિના સુધી મુસ્લિમોના ખલીફા તરીકે સેવા આપી.[૪૬] આ સમય દરમિયાન, મુઆવિયા ઇબ્ને અબી સુફિયાને એક સૈન્યનું નેતૃત્વ ઇરાકમાં કર્યું, જે ઇમામ હસન (અ.સ.) ની ખિલાફતનું કેન્દ્ર હતું, અને ઇમામ હસન (અ.સ.) ની સેનાના સેનાપતિઓને છેતર્યા અને તેમને તેમની વિરુદ્ધ ઉશ્કેર્યા જેથી ઇમામ હસન (અ.સ.) ને સુલહ કરવા અને ઝાહેરી ખિલાફત મુઆવિયાને સોંપવાની ફરજ પડી, આ શરત પર કે મુઆવિયાના મૃત્યુ પછી ખિલાફત ઇમામ હસન (અ.સ.) પાસે પાછી આવશે અને તેમના પરિવાર અને શિયાઓને હુમલાથી સુરક્ષિત રાખવામાં આવશે.[૪૭] ઇમામ હસન (અ.સ.) એ 10 વર્ષ સુધી ઇમામ તરીકે સેવા આપી[૪૮] અને 28 સફર 50 હિજરી ના રોજ, મુઆવિયાના ઉશ્કેરણીથી, તેમની પત્ની, જોઅદા દ્વારા તેમને ઝેર આપવામાં આવ્યું અને શહીદ કરવામાં આવ્યા અને બકી કબ્રસ્તાનમાં દફનાવવામાં આવ્યા.[૪૯]

ઇમામ હસન (અ.સ.) અસ્હાબે કિસામાંથી એક હતા[૫૦] અને મુબાહિલા ઘટનાના સાક્ષીઓમાંના એક હતા[૫૧] અને પયગંબર (સ.અ) ના અહલુલ બૈતમાંથી એક હતા જેમના વિશે આય એ તતહીર નાઝિલ થઈ હતી.[૫૨]

ઇમામ હુસૈન (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ હુસૈન (અ.સ.)

હુસૈન ઇબ્ને અલી (અ.સ.), જે અબા અબ્દિલ્લાહ અને સય્યદુશ શોહદા તરીકે ઓળખાય છે અને શિયાઓના ત્રીજા ઇમામ, અલી (અ.સ.) અને ફાતિમા (અ.સ.) ના બીજા પુત્ર, હિજરીના ચોથા વર્ષે શાબાનની 3 તારીખે મદીનામાં જન્મ્યા હતા.[૫૩] તેમણે તેમના ભાઈ ઇમામ હસન (અ.સ.) ની શહાદત પછી, પયગંબર (સ.અ) અને ઇમામ અલી (અ.સ.) ની શરતો અને તેમના ભાઈની વસિયત અનુસાર, ઇમામત સંભાળી.[૫૪]

ઇમામ હુસૈન (અ.સ.) એ દસ વર્ષ સુધી ઇમામ તરીકે સેવા આપી.[૫૫] છેલ્લા છ મહિના સિવાય, તેમનો ઇમામતનો સમયગાળો મુઆવિયાના ખિલાફત સાથે સુસંગત હતો.[૫૬] મુઆવિયા 60 હિજરી માં મૃત્યુ પામ્યો અને તેનો પુત્ર યઝીદ તેના સ્થાને આવ્યો.[૫૭] યઝીદે મદીનાના ગવર્નરને આદેશ આપ્યો કે તેઓ તેના માટે ઇમામ હુસૈન પાસેથી બૈઅત લે અથવા તેમનું માથું શામ મોકલે. મદીનાના ગવર્નર દ્વારા યઝીદની વિનંતી ઇમામ હુસૈન (અ.સ.) ને પહોંચાડ્યા પછી, ઇમામ રાત્રે તેમના પરિવાર સાથે મક્કા માટે રવાના થયા.[૫૮] થોડા સમય પછી, કુફાના લોકોના આમંત્રણ પર તેઓ તેમના પરિવાર અને તેમના સાથીઓના એક જૂથ સાથે કુફા માટે રવાના થયા.[૫૯] ઇમામ અને તેમના સાથીઓને કરબલામાં યઝીદની સેનાએ ઘેરી લીધા હતા, અને મોહર્રમના દસમા દિવસે, તેમની અને ઉમર ઇબ્ને સાદના નેતૃત્વ હેઠળ યઝીદની સેના વચ્ચે યુદ્ધ થયું. ઇમામ (અ.સ.), તેમના પરિવાર અને સાથીઓ શહીદ થયા, અને સ્ત્રીઓ અને બાળકો અને ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.), જે બીમાર હતા, તેમને કેદી બનાવવામાં આવ્યા.[૬૦]

ઇમામ હુસૈન (અ.સ.) અસ્હાબે કિસામાંથી એક હતા.[૬૧] અને મુબાહિલા ઘટનાના સાક્ષીઓમાંના એક હતા[૬૨] અને પયગંબર (સ.અ) ના અહલુલ બૈતમાંથી એક હતા જેમના વિશે આય એ તતહીર નાઝિલ થઈ હતી.[૬૩]

ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.)

અલી ઇબ્ને હુસૈન (અ.સ.), જેમને સજ્જાદ અને ઝૈનુલ આબિદીન ઉપનામ આપવામાં આવ્યું હતું, તે શિયાઓના ચોથા ઇમામ હતા, જે ઇમામ હુસૈન (અ.સ.) ના પુત્ર હતા, જેમનો જન્મ ૩૮ હિજરી માં મદીનામાં યઝગેર્દ ત્રીજાની પુત્રી શહરબાનુને ત્યાં થયો હતો.[૬૪] ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.) કરબલાની ઘટનામાં પકડાયા હતા અને તેમને કરબલાના કેદીઓ સાથે કુફા[૬૫] અને પછી શામ[૬૬] મોકલવામાં આવ્યા હતા. શામમાં, તેમણે પોતાનો અને પોતાના પૂર્વજોનો પરિચય આપતો એક ઉપદેશ આપ્યો હતો, જેનો ત્યાંના લોકો પર ઊંડો પ્રભાવ પડ્યો હતો.[૬૭] તેમની કેદ પૂરી થયા પછી, તેમને મદીના પાછા મોકલવામાં આવ્યા હતા. મદીનામાં, તેઓ ઈબાદતમાં રોકાયેલા રહ્યા અને અબુ હમઝા સોમાલી અને અબુ ખાલિદ કાબુલી જેવા કેટલાક ખાસ શિયા સાથીઓ સિવાય, સામાન્ય લોકો સાથે કોઈ સંબંધ રાખતા નહોતા. આ ખાસ શિયાઓ શિયા સમુદાયમાં તેમના દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલ માઆરિફ (ધાર્મિક જ્ઞાન અને ઉપદેશો) ફેલાવતા હતા.[૬૮]

34 વર્ષની ઇમામત પછી,[૬૯] ચોથા ઇમામને 95 હિજરી[૭૦] માં 57 વર્ષની ઉંમરે વલીદ ઇબ્ને અબ્દુલ મલિક દ્વારા ઝેર આપવામાં આવ્યું હતું અને તેઓ શહીદ થયા હતા.[૭૧] તેમને તેમના કાકા ઇમામ હસન (અ.સ.) ની બાજુમાં બકી કબ્રસ્તાનમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા.[૭૨]

સહીફ એ સજ્જાદિયાહ એક પુસ્તક છે જેમાં ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.) પાસેથી વર્ણવેલ દુઆઓ શામેલ છે.[૭૩] સહીફા સજ્જાદિયાહમાં દુઆઓની સામગ્રી મોટે ભાગે એકેશ્વરવાદી છે અને તેમનો મુખ્ય વિષય ખુદા માટે દુઆ છે.[૭૪] સહીફામાં, ઇમામ સજ્જાદે નૈતિક સિદ્ધાંતો અને સામાજિક-રાજકીય જીવનશૈલીને દુઆઓ અને મુનાજાતના રૂપમાં વ્યક્ત કરી છે.[૭૫] નહજુલ બલાગા[૭૬] પછી સહીફાને શિયાઓનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ અને અગ્રણી પુસ્તક માનવામાં આવે છે અને તેને વિશ્વ દૃષ્ટિકોણ (જહાન-બિની) અને મક્તબ (શૈક્ષણિક પ્રણાલી) ની ગહન અને સંપૂર્ણ રજૂઆત માનવામાં આવે છે.[૭૭]

ઇમામ બાકિર (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ બાકિર (અ.સ.)

મોહમ્મદ ઇબ્ને અલી, જે ઇમામ મોહમ્મદ અલ-બાકિર (અ.સ.) તરીકે જાણીતા છે અને શિયાઓના પાંચમા ઇમામ છે, તે ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.) અને ઇમામ હસન (અ.સ.) ની પુત્રી ફાતિમાના પુત્ર હતા,[૭૮], જેમનો જન્મ 57 હિજરી માં મદીના માં થયો હતો.[૭૯] તેઓ ખુદાના આદેશથી અને પયગંબર (સ.અ) અને તેમના પહેલાના ઇમામો (અ.સ.) ની રજૂઆત દ્વારા તેમના પિતાના ઇમામ તરીકે ઉત્તરાધિકારી બન્યા.[૮૦] 114 હિજરી[૮૧] માં તેમને ઉમય્યા ખલીફા હિશામના ભત્રીજા ઇબ્રાહિમ ઇબ્ને અલ-વલીદ ઇબ્ને અબ્દુલ મલિક દ્વારા ઝેર આપવામાં આવ્યું હતું અને શહીદ કરવામાં આવ્યા હતા[૮૨] અને તેમના પિતાની બાજુમાં બકી કબ્રસ્તાનમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા.[૮૩] ઇમામ બાકિર (અ.સ.) કરબલામાં હાજર હતા. તે સમયે તેમની ઉંમર ચાર વર્ષની હતી.[૮૪]

પાંચમા ઇમામની ઇમામત દરમિયાન, જે ૧૮ કે ૧૯ વર્ષ સુધી ચાલી હતી,[૮૫] બીજી બાજુ, ઉમય્યોના જુલમને કારણે દરરોજ ક્રાંતિઓ અને યુદ્ધો થતા હતા, અને આ મુશ્કેલીઓએ ખિલાફતને વ્યસ્થ રાખ્યું અને તેમણે અહલે બૈત પર હુમલો કરવાનું ટાળ્યું હતું.[૮૬] બીજી બાજુ, કરબલાની ઘટના અને અહલે બૈતના જુલમે મુસ્લિમોને તેમની તરફ આકર્ષ્યા અને તેમના માટે ઇસ્લામિક સત્યો અને અહલે બૈતના શિક્ષણને ફેલાવવાની તકો ઉભી કરી જે અગાઉના કોઈપણ ઇમામ માટે શક્ય ન હતી. તેથી, તેમની પાસેથી અસંખ્ય હદીસો વર્ણવવામાં આવી છે.[૮૭] શૈખ મુફીદના મતે, ધાર્મિક શિક્ષણમાં તેમની હદીસો એટલી બધી છે કે ઇમામ હસન (અ.સ.) અથવા ઇમામ હુસૈન (અ.સ.) ના બીજા કોઈ પુત્ર પાસે આટલી મોટી સંખ્યામાં હદીસો બાકી નથી.[૮૮]

ઇમામ સાદિક (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ સાદિક (અ.સ.)

જાફર ઇબ્ને મોહમ્મદ, જે ઇમામ જાફર અલ-સાદિક (અ.સ.) અને શિયાઓના છઠ્ઠા ઇમામ તરીકે જાણીતા છે, તેમનો જન્મ ૧૭ રબી અલ-અવ્વલ ૮૩ હિજરી ના રોજ મદીનામાં થયો હતો.[૮૯] તેમને ૧૪૮ હિજરી માં[૯૦] અબ્બાસી ખલીફા મન્સુરે ઝેર આપીને શહીદ કર્યા હતા.[૯૧] અને તેમને બકી કબ્રસ્તાનમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા.[૯૨]

ઉમય્યા સરકારની નબળાઈને કારણે, તેમના ૩૪ વર્ષના ઇમામતે[૯૩] દરમિયાન, ઇમામ સાદિક (અ.સ.) ને ઇસ્લામી શિક્ષણ ફેલાવવા માટે એક યોગ્ય પ્લેટફોર્મ મળ્યું, અને તેથી તેમણે ધાર્મિક શિક્ષણ ફેલાવ્યું અને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ઘણા વિદ્વાનોને તાલીમ આપી.[૯૪] તેમના વિદ્યાર્થીઓ અને કથાકારો (મોહદ્દેસીન) ની સંખ્યા ૪,૦૦૦ હોવાનો અંદાજ છે.[૯૫] ઝોરારા, મોહમ્મદ ઇબ્ને મુસ્લિમ, મોમિને તાક, હિશામ ઇબ્ને હકમ, અબાન ઇબ્ને તગલિબ, હિશામ ઇબ્ને સાલીમ, જાબિર ઇબ્ને હય્યાન[૯૬] જેવા લોકો અને સુન્નીઓમાં, સુફ્યાન સૌરી, અબુ હનીફા (હનફી મઝહબના વડા), માલિકી મઝહબના નેતા માલિક ઇબ્ને અનસ જેવા લોકો તેમના દ્વારા તાલીમ પામેલા લોકોમાં હતા.[૯૭]

શૈખ મુફીદના મતે, અહલેબૈત (અ.સ.) માં, સૌથી વધુ હદીસો ઇમામ સાદિક (અ.સ.) પાસેથી વર્ણવવામાં આવી છે.[૯૮] એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે આ કારણોસર, શિયા મઝહબને જાફરી મઝહબ કહેવામાં આવ્યું છે.[૯૯]

ઇમામ કાઝિમ (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ મુસા કાઝિમ (અ.સ.)

મુસા ઇબ્ને જાફર, જે ઇમામ મુસા અલ-કાઝિમ તરીકે ઓળખાય છે અને કાઝિમ અને બાબુલ-હવાએજ તરીકે ઉપનામિત છે, તે ઇમામી શિયાઓના સાતમા ઇમામ હતા, જેઓ ઇમામ સાદિક અને હમીદાહના પુત્ર હતા, અને તેમનો જન્મ ૧૨૮ હિજરી માં મક્કા અને મદીના વચ્ચેના પ્રદેશ અબવામાં થયો હતો.[૧૦૦]

ઇમામ કાઝિમ (અ.સ.) એ ઇમામ સાદિક (અ.સ.) ના આદેશથી તેમના પિતાના અનુગામી તરીકે ઇમામ બન્યા.[૧૦૧] સાતમા ઇમામના, ઇમામતનો ૩૫ વર્ષનો સમયગાળો[૧૦૨] અબ્બાસી ખલીફા મન્સુર, હાદી, મહદી અને હારુન સાથે સુસંગત હતો.[૧૦૩] આ સમયગાળો અબ્બાસી ખિલાફતની શક્તિના શિખર સાથે સુસંગત હતો જો કે ઇમામ કાઝિમ (અ.સ.) અને શિયાઓ માટે મુશ્કેલ સમય હતો. તેથી, તેમણે તે સમયની સરકાર સામે તકય્યાનો અભ્યાસ કર્યો અને શિયાઓને પણ તે જ કરવાની સલાહ આપી.[૧૦૪]

20 શવ્વાલ, 179 હિજરી ના રોજ, જ્યારે હારુન હજ માટે મદીના ગયો, ત્યારે સાતમા ઇમામને મદીનામાં કેદ કરવાનો અને મદીનાથી બસરા અને બસરાથી બગદાદ ખસેડવાનો આદેશ આપ્યો.[૧૦૫] ૧૮૩ હિજરી માં બગદાદ જેલમાં સિન્દી ઇબ્ને શાહિક દ્વારા તેમને ઝેર આપીને શહીદ કરવામાં આવ્યા હતા અને તેમને " મકાબિરે કુરૈશ" નામની જગ્યાએ દફનાવવામાં આવ્યા હતા[૧૦૬] જે હવે કાઝમૈનમાં છે.[૧૦૭]

ઈમામ રેઝા (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ રેઝા (અ.સ.)

અલી ઇબ્ને મુસા ઇબ્ને જાફર, જે ઇમામ રેઝા (અ.સ.) તરીકે ઓળખાય છે અને શિયાઓના આઠમા ઇમામ છે, તેમનો જન્મ ૧૪૮ હિજરી માં મદીનામાં થયો હતો અને ૨૦૩ હિજરી માં ૫૫ વર્ષની ઉંમરે તૂસ (મશહદ) માં શહીદ થયા હતા.[૧૦૮]

ઇમામ રેઝા (અ.સ.) એ ખુદાના આદેશ અને ઇમામ કાઝિમ (અ.સ.) ની સ્પષ્ટતાથી તેમના પિતાના સ્થાને ઇમામ બન્યા.[૧૦૯] તેમની ઇમામતનો સમયગાળો 20 વર્ષ (183-203 હિજરી) હતો,[૧૧૦] જે હારૂન રશીદ અને તેમના પુત્રો અમીન અને મામુનની ખિલાફત સાથે સુસંગત હતો.[૧૧૧]

હારૂન રશીદ પછી, મામુન ખલીફો બન્યો.[૧૧૨] પોતાની ખિલાફતને કાયદેસર બનાવવા માટે, તેણે ઇમામ રેઝા (અ.સ.) ની પ્રવૃત્તિઓને નિયંત્રિત કરીને અને ઇમામતની ગરિમા અને ગૌરવને ઘટાડીને, ઇમામને પોતાના વલી અહદ તરીકે નિયુક્ત કરવાનો નિર્ણય કર્યો.[૧૧૩] તેથી, તેણે 201 હિજરી.[૧૧૪] માં મદીનાથી ઇમામને મર્વ બોલાવ્યા.[૧૧૫] મામુને પહેલા ઇમામ સમક્ષ ખિલાફત અને પછી વલી અહદી રજૂ કર્યા, પરંતુ ઇમામે તે સ્વીકાર્યું નહીં. અંતે, મામુને ઇમામને વલી અહદી સ્વીકારવા દબાણ કર્યું. પરંતુ ઇમામે વલી અહદીને આ શરતે સ્વીકાર્યો કે તે સરકારી બાબતોમાં દખલ નહીં કરે, જેમાં કોઈને સસ્પેન્શન અથવા નિમણૂકનો પણ સમાવેશ થાય છે.[૧૧૬] થોડા સમય પછી, શિયાઓની ઝડપી પ્રગતિ જોઈને, પોતાની ખિલાફત બચાવવા માટે, તેણે ઇમામ રેઝા (અ.સ.) ને ઝેર આપ્યું અને તેમને શહીદ કર્યા.[૧૧૭]

પ્રખ્યાત હદીસ સિલસિલતુઝ ઝહબ ઇમામ રેઝા (અ.સ.) થી નિશાપુરથી મર્વ જતા હતા ત્યારે વર્ણવવામાં આવી છે.[૧૧૮] મર્વમાં ઇમામ રેઝા (અ.સ.) ની હાજરી દરમિયાન, મામુને તેમની અને અન્ય ધર્મો અને સંપ્રદાયોના વડીલો વચ્ચે ચર્ચા સત્રો (મુનાઝારા)નું આયોજન કર્યું હતું જેના કારણે ઇમામ જ્ઞાન અને ડહાપણમાં શ્રેષ્ઠ બન્યા.[૧૧૯]

ઇમામ જવાદ (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ જવાદ (અ.સ.)

મોહમ્મદ બિન અલી, ઇમામ જવાદ અને ઇમામ મોહમ્મદ તકી (અ.સ.) શિયાઓના નવમા ઇમામ છે. ૧૯૫ હિજરીમાં રમઝાનના પવિત્ર મહિનામાં મદીનામાં જન્મેલા, ઇમામ રેઝા અને સબીકા નુબિયાના પુત્ર.[૧૨૦] તેમને ૨૨૦ હિજરીમાં બગદાદમાં તેમની પત્ની ઉમ્મુલ ફઝલ, મામુનની પુત્રી દ્વારા શહીદ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમણે મોઅતસિમ અબ્બાસીના આદેશ હેઠળ તેમને ઝેર આપ્યું હતું.[૧૨૧] તેમને તેમના દાદા, ઇમામ કાઝિમ (અ.સ.) ની બાજુમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા, જે શિયાના સાતમા ઇમામ હતા.[૧૨૨]

ઇમામ જવાદ (અ.સ.) એ આઠ વર્ષની ઉંમરે[૧૨૩] ઇમામત પ્રાપ્ત કરી હતી, તેમના પિતાના ઘોષણા પર.[૧૨૪] તેમની નાની ઉંમરે ઘણા શિયાઓએ તેમની ઇમામત પર શંકા કરી હતી; કેટલાક ઇમામ રેઝા ના ભાઈ અબ્દુલ્લા ઇબ્ને મુસાને ઇમામ કહેતા હતા, જ્યારે અન્ય લોકો વાક્ફિયામાં જોડાયા હતા; જોકે, તેમાંના મોટાભાગના લોકોએ ઇમામતના લખાણ અને વૈજ્ઞાનિક કસોટીને ધ્યાનમાં લેતા, ઇમામ જવાદ (અ.સ.) ની ઇમામત સ્વીકારી હતી.[૧૨૫] તેમની ૧૭ વર્ષની ઇમામત[૧૨૬] મામુન અને મોઅતસિમની ખિલાફતો સાથે સુસંગત હતી.[૧૨૭]

૨૦૪ હિજરીમાં, મામુને ઇમામ જવાદને બગદાદ બોલાવ્યા, જે તે સમયે ખિલાફતની રાજધાની હતી, જેથી તેમના પર અને તેમના શિયાઓ પર નજર રાખી શકાય, અને તેમની પુત્રી ઉમ્મુલ ફઝલના લગ્ન તેમની સાથે કરાવી દીધા.[૧૨૮] થોડા સમય પછી, તેઓ મદીના પાછા ફર્યા અને મામુનના શાસનના અંત સુધી મદીનામાં રહ્યા. મામુનના મૃત્યુ પછી, મોતસિમે ખિલાફત સંભાળી અને ૨૨૦ હિજરીમાં ઇમામને બગદાદ બોલાવ્યા અને તેમને દેખરેખ હેઠળ રાખ્યા. આખરે, મોઅતસિમ અને તેમની પત્નીના ઉશ્કેરણીથી ઇમામને ઝેર આપવામાં આવ્યું અને શહીદ કરવામાં આવ્યા.[૧૨૯]

ઇમામ હાદી (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ હાદી (અ.સ.)
બાર શિયા ઇમામો (અ.સ.) ના નામો સાથે ઓલજૈતોનો ચાંદીનો દિરહમ

અલી ઇબ્ને મોહમ્મદ, જેને ઇમામ હાદી અથવા ઇમામ અલી નકી (અ.સ.) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે ઇમામિયાહના દસમા ઇમામ હતા, તેઓ ઇમામ જવાદ અને સમાના મગરિબિયાના પુત્ર હતા. તેમનો જન્મ 212 હિજરી[૧૩૦] માં મદીના નજીક સુરયા નામના પ્રદેશમાં થયો હતો અને તેમને 254 હિજરી[૧૩૧] માં સામર્રામાં અબ્બાસી ખલીફા મોઅતઝ બિલ્લાહ દ્વારા ઝેર આપવામાં આવ્યું હતું અને શહીદ કરવામાં આવ્યા હતા.[૧૩૨]

ઇમામ હાદી (અ.સ.) એ 33 વર્ષ (220 હિજરી - 254 હિજરી) સુધી શિયાઓનું નેતૃત્વ કર્યું.[૧૩૩] આ સમય દરમિયાન, તેઓ છ અબ્બાસી ખલીફાઓના સમકાલીન હતા: મોઅતસિમ, વાસિક, મુતવક્કિલ, મુન્તસિર, મુસ્તઈન અને મોઅતઝ.[૧૩૪]

૨૩૩ હિજરીમાં મુતવક્કિલે ઇમામ હાદી (અ.સ.) ને દેખરેખ હેઠળ રાખવા માટે,[૧૩૫] તેમણે તેમને મદીનાથી સામર્રા બોલાવ્યા. જે તે સમયે ખિલાફતનું કેન્દ્ર હતું[૧૩૬] અને તેમણે બાકીનું જીવન આ શહેરમાં વિતાવ્યું.[૧૩૭] મુતવક્કિલના મૃત્યુ પછી, મુંતસિર, મુસ્તઈન અને મોઅતઝ સત્તા પર આવ્યા, અને મોઅતઝ ના શાસનકાળ દરમિયાન ઇમામ હાદી (અ.સ.) ને ઝેર આપવામાં આવ્યું અને શહીદ કરવામાં આવ્યા.[૧૩૮]

ઇમામ હાદી (અ.સ.) એ શિયાઓને શિક્ષિત કર્યા અને દુઆ અને ઝિયારતો દ્વારા તેમને શિયા શિક્ષણનો પરિચય કરાવ્યો.[૧૩૯] ઝિયારતે જામેએ કબીરા, મહત્વપૂર્ણ શિયા ઝિયારતો માંની એક, તેમનાથી વર્ણવવામાં આવી છે.[૧૪૦]

ઇમામ હસન અસ્કરી (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ અસ્કરી (અ.સ.)

હસન ઇબ્ને અલી (અ.સ.), જે ઇમામ હસન અસ્કરી (અ.સ.) તરીકે ઓળખાય છે, તે ઈસ્ના અશરી શિયાઓના અગિયારમા ઇમામ છે. 232 હિજરી માં મદીનામાં જન્મેલા ઇમામ હાદી (અ.સ.) અને હુદૈસ ના પુત્ર હતા[૧૪૧] અને 260 હિજરી[૧૪૨] માં અબ્બાસી ખલીફા મોઅતમિદના કાવતરા દ્વારા તેમને ઝેર આપવામાં આવ્યું હતું અને શહીદ કરવામાં આવ્યા હતા.[૧૪૩] તેમને સામર્રામાં તેમના ઘરમાં, તેમના પિતાની કબરની બાજુમાં દફનાવવામાં આવ્યા હતા.[૧૪૪]


તેમના પિતાના અહેવાલ મુજબ, દસમા ઇમામ પછી અગિયારમા ઇમામે ઇમામત સંભાળી.[૧૪૫] તેમના છ વર્ષના ઇમામત દરમિયાન, અબ્બાસી ખલીફાઓ મોઅતઝ અને મોઅતમદ તેમના સમકાલીન હતા.[૧૪૬] અબ્બાસી ખલીફાઓની દેખરેખ હેઠળ હોવા છતાં, ઇમામને ઘણી વખત કેદ કરવામાં આવ્યા હતા.[૧૪૭] કેટલાક ઇતિહાસકારોના મતે, ઇમામને સૌથી લાંબી કેદ ખલીફા દ્વારા સામર્રામાં કેદ કરવામાં આવી હતી.[૧૪૮] તેથી, ઇમામ તકય્યા કરતા હતા.[૧૪૯] તેમના પુરોગામીઓની જેમ, તેઓ વકાલતના સંગઠન દ્વારા પોતાને શિયાઓથી વાકેફ રાખતા હતા.[૧૫૦] ] એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે ખલીફાઓના દબાણ અને કડકાઈનું કારણ, એક તરફ, શિયાઓની વસ્તી અને શક્તિમાં વધારો અને ખલીફાઓનો તેમનાથી ડર હતો, અને બીજી તરફ, એવા પુરાવા હતા કે અગિયારમા ઇમામ માટે પુત્રનું અસ્તિત્વ દર્શાવે છે કે તેમને વચન આપેલ મહદી (મવઉદ) માનવામાં આવતા હતા.[૧૫૧]

ઇમામ અસ્કરી અને તેમના પિતા સામર્રા (અસ્કર) માં રહેતા હોવાથી તેઓ અસ્કરીઐન તરીકે ઓળખાય છે.[૧૫૨]


ઇમામ મહદી (અ.સ.)

મુખ્ય લેખ: ઇમામ મહદી (અ.સ.)

મોહમ્મદ ઇબ્ને હસન, જે ઇમામ મહદી અને તે સમયના ઇમામ (અ.સ.) તરીકે જાણીતા છે, તે બારમા અને છેલ્લા ઇમામ હતા. તેમનો જન્મ 255 હિજરીમાં શાબાનના મધ્યમાં સામર્રામાં થયો હતો.[૧૫૩]

ઇમામ મહદીએ પાંચ વર્ષની ઉંમરે ઇમામત પ્રાપ્ત કરી હતી.[૧૫૪] પયગંબર (સ.અ) અને બધા ઇમામો (અ.સ.) એ તેમની ઇમામતની પુષ્ટિ કરી છે.[૧૫૫] તેમના પિતા (260 હિજરી) ની શહાદત સુધી તેઓ લોકોથી છુપાયેલા હતા, અને થોડા ઉચ્ચ કક્ષાના શિયાઓ સિવાય કોઈ તેમને મળી શક્યું ન હતું.[૧૫૬] તેમના પિતાની શહાદત પછી, તેઓ અલ્લાહના આદેશથી જાહેર જનતાથી ગાયબ થઈ ગયા. તેમણે લગભગ સિત્તેર વર્ષ ગૈબતે સુગરા (નાની ગુપ્તતા) માં વિતાવ્યા, અને આ સમય દરમિયાન તેઓ ચાર ખાસ નાએબો (પ્રતિનિધિઓ) દ્વારા શિયાઓ સાથે સંપર્કમાં રહ્યા. જોકે, ૩૨૯ હિજરી માં ગૈબતે કુબરા (મહાન ગુપ્તવાસ) ની શરૂઆત સાથે, ખાસ પ્રતિનિધિઓ દ્વારા શિયાઓનો ઇમામ સાથેનો સંબંધ સમાપ્ત થઈ ગયો.[૧૫૭]

હદીસો અનુસાર, ગુપ્તવાસ દરમિયાન, શિયાઓને તે સમયના ઇમામના ઝહૂર (પુનરુત્થાન) ની રાહ જોવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવ્યા હતા, જે શ્રેષ્ઠ કાર્યોમાંનું એક માનવામાં આવે છે.[૧૫૮] શિયાઓ માને છે કે, હદીસો[૧૫૯] ના આધારે, ઝહૂર પછી, ઇસ્લામિક સમાજ ન્યાય અને ન્યાયથી ભરાઈ જશે.[૧૬૦] અસંખ્ય હદીસોમાં ઝહૂરના સંકેતોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.[૧૬૧]

સુન્નીઓમાં શિયા ઇમામોનું સ્થાન

સુન્નીઓ, શિયાના બાર ઇમામોને પયગંબર (સ.અ) ના ઇમામ અને તાત્કાલિક અનુગામી તરીકે સ્વીકારતા નથી; [૧૬૨]ઉદારણ તરીકે જુઓ: કાઝી અબ્દુલ જબ્બાર, શરહુલ ઉસૂલિલ ખમસા, 1422, હિજરી પૃષ્ઠ 514; તફ્તાઝાની, શરહુલ મકાસિદ, 1409, હિજરી ભાગ 5, પૃષ્ઠ 263 અને 290. પરંતુ તેમને તેમના પ્રત્યે પ્રેમ છે.[૧૬૩] સુન્ની સ્ત્રોતોમાં વર્ણવેલ પયગંબર (સ.અ) ના એક હદીસ મુજબ, આય એ મવદ્દત[૧૬૪] અનુસાર જે સંબંધીઓનો સ્નેહ ફરજિયાત છે, તે અલી (અ.સ.) અને ફાતિમા (સ.અ)અને તેમના બાળકો છે.[૧૬૫] છઠ્ઠી સદી હિજરીમાં સુન્ની ભાષ્યકાર અને ધર્મશાસ્ત્રી ફખ્રુદ્દીન રાઝીએ આય એ મવદ્દતનો ઉલ્લેખ કરીને, નમાઝના તશહહુદમાં સલવાત, પયગંબર (સ.અ) ની સીરત, અલી (અ.સ.) અને ફાતિમા (સ.અ) અને તેમના બાળકો સાથે પ્રેમ અને મિત્રતાને ફરજિયાત ગણાવી છે.[૧૬૬]

કેટલાક સુન્ની વિદ્વાનો શિયા ઇમામોની દરગાહોની ઝિયારત કરતા અને તેમની મદદ લેતા. ઉદાહરણ તરીકે, ત્રીજી સદી હિજરીમાં સુન્ની વિદ્વાન અબુ અલી ખલાલ કહેતા કે જ્યારે પણ મને કોઈ સમસ્યા થતી, ત્યારે હું મુસા ઇબ્ને જાફરની કબરની ઝિયારત કરતો અને તેમની તરફ વળતો, અને મારી સમસ્યાનું નિરાકરણ આવતું.[૧૬૭] ત્રીજી અને ચોથી સદી હિજરીમાં સુન્ની કાયદાશાસ્ત્રી, હદીસકાર અને ભાષ્યકાર અબુ બકર મોહમ્મદ ઇબ્ને ખુઝૈમા પાસેથી એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે તેઓ ઇમામ રેઝા (અ.સ.) ની કબરની ઘણી વખત ઝિયારત કરી અને તેમની શ્રદ્ધા અને દુઆ બીજાઓને આશ્ચર્યચકિત કરતી.[૧૬૮] ત્રીજી અને ચોથી સદીમાં સુન્ની હદીસકાર ઇબ્ને હિબ્બાન કહેતા કે જ્યારે પણ હું તૂસમાં હોત, ત્યારે જ્યારે પણ મને કોઈ સમસ્યા થતી, ત્યારે હું અલી ઇબ્ને મુસા અલ-રેઝા (અ.સ.) ની ઝિયારતે જતો અને તેમની પાસે દુઆ કરતો, અને મારી દુઆનો જવાબ મળતો અને મારી સમસ્યાનું નિરાકરણ આવતું.[૧૬૯]

જાફર સુબ્હાનીના મતે, ઘણા સુન્ની વિદ્વાનો શિયા ઇમામો (અ.સ.) ની ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક સત્તા માને છે[૧૭૦] ઉદાહરણ તરીકે, હનફી વિચારધારાના સ્થાપક અબુ હનીફાને કહેતા ટાંકવામાં આવે છે કે તેમણે જાફર ઇબ્ને મોહમ્મદ (અ.સ.) કરતાં વધુ જ્ઞાની કોઈને જોયો નથી.[૧૭૧] આ નિવેદન મોહમ્મદ ઇબ્ને મુસ્લિમ ઇબ્ને શિહાબે ઝોહરી, જે પહેલી અને બીજી સદી હિજરીના એક તાબેઈન, કાયદાશાસ્ત્રી અને સુન્ની મોહદ્દિસ હતા, તેમણે ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.) વિશે ટાંક્યું હતું.[૧૭૨] સુન્ની મોહદ્દિસ અને ઇમામ બાકિર (અ.સ.) ના સાથી, અબ્દુલ્લા ઇબ્ને અતા અલ-મક્કીએ કહ્યું: મેં મોહમ્મદ ઇબ્ને અલી (અ.સ.) પહેલાં ક્યારેય એટલા નાના અને ઓછા જ્ઞાનવાળા વિદ્વાનો જોયા નથી જેટલા મેં તેમને જોયા છે. મેં હકમ ઇબ્ને ઉતયબા (કુફાના મહાન કાયદાશાસ્ત્રીઓમાંના એક) ને એ રીતે જોયા જાણે કે તે તેમની સાથે વિદ્યાર્થી હોય."[૧૭૩]

ગ્રંથસૂચિ

મુખ્ય લેખ: શિયા ઇમામો વિશે પુસ્તકોની યાદી

શિયા અને સુન્ની વિદ્વાનો દ્વારા શિયા ઇમામોના જીવનચરિત્ર અને તેમના ગુણો વિશે અસંખ્ય પુસ્તકો લખવામાં આવ્યા છે.

શિયા પુસ્તકો

શિયા વિદ્વાનો દ્વારા ઇમામો અને તેમના ગુણો વિશે લખાયેલા પુસ્તકોમાં, નીચેનાનો ઉલ્લેખ કરી શકાય છે:

  1. દલાઇલ અલ-ઇમામત, મોહમ્મદ ઇબ્ને જારીર અલ-તબારી અલ-સગીર (મૃત્યુ. 310 હિજરી) ને આભારી એક અરબી પુસ્તક જે હઝરત ઝહરા (સ.અ) અને ઇમામોના જીવન, મોજ્ઝાત અને ગુણો વિશે છે.
  2. અલ ઇર્શાદ ફી મારફત હુજાજિલ્લાહે અલલ એબાદ, એ કલામ અને ઇતિહાસના વિષય પર શેખ મુફીદ (મૃત્યુ 410 હિજરી) દ્વારા અરબીમાં લખાયેલ પુસ્તક છે. આ પુસ્તકમાં ઈમામો (અ.) ની જીવનચરિત્ર અને તેમના સદ્ગુણો વિશેના વર્ણનો છે. મોહમ્મદ બાકિર સાએદી ખુરાસાનીએ આ પુસ્તકનો ફારસી ભાષામાં અનુવાદ કર્યો છે.
  3. મનાકિબો આલે અબી તાલિબ ઇબ્ને શહર આશુબ માઝંદરાની(મૃત્યુ 588 હિજરી) દ્વારા લખાયેલું, એ અરબી ભાષામાં ચૌદ માસૂમીનના ગુણો પર આધારિત પુસ્તક છે.
  4. એલામ ઉલ વરા બી આલામિલ હોદા એ ફઝલ બિન હસન તબરસી (મૃત્યુ 548 હિજરી) દ્વારા અરબીમાં લખાયેલ પુસ્તક છે. આ પુસ્તક પયગંબર મોહમ્મદ (સ.અ) અને માસૂમ ઈમામો (અ.સ.)ના જીવન અને ઉપદેશો પર આધારિત છે.
  5. કશ્ફ ઉલ ઘુમ્મા ફી મારેફતિલ અઈમ્મા (અ.સ), આ પણ અરબી ભાષામાં લખાયેલ પુસ્તક છે, જેમાં ચૌદ માસૂમો (અ.સ.)ની જીવનચરિત્ર, ફઝીલતો અને મોજ્ઝાતનો ઉલ્લેખ છે. તે અલી બિન ઇસા અરબલી (મૃત્યુ 692 હિજરી) દ્વારા લખાયેલ છે.
  6. રૌઝતુલ વાએઝીન વ બસીરતુલ મુત્તએઝીન, આ પુસ્તક ફત્તાલ નીશાબૂરી (મૃત્યુ 508 હિજરી) દ્વારા લખાયેલ છે. તે પ્રોફેટ મોહમ્મદ (સ.અ) અને અહલે બૈત (અ.સ.)ના જીવન અને ઇતિહાસનું વર્ણન કરે છે. આ પુસ્તકનો ફારસી ભાષામાં
  7. જલાઉલ ઉયુન, આ એક ફારસી ભાષામાં લખાયેલ પુસ્તક છે, જે મોહમ્મદ બાકિર મજલીસી (1037-1110 હિજરી) દ્વારા લખાયેલું છે..
  8. મુન્તહલ આમાલ ફી તવારીખિન નબી વલ આલ, આ પુસ્તક શૈખ અબ્બાસ કુમ્મી (1294-1359 હિજરી) ની રચના છે. તે ચૌદ માસૂમ (અ.સ.)ના જીવનનું ખૂબ જ વિગતવાર વર્ણન કરે છે.

સુન્ની પુસ્તકો

બાર ઇમામોના જીવનચરિત્ર અને ગુણો પર કેટલાક સુન્ની પુસ્તકો નીચે મુજબ છે:

  1. મતાલિબ અલ-સૌઉલ ફી મનાકિબે આલે રસુલ મોહમ્મદ બિન તલ્હા શાફેઈએ આ પુસ્તક 12 પ્રકરણો પર આધારિત અરબી ભાષામાં લખ્યું છે અને તેમાં 12 ઈમામોના જીવન ચરિત્રનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.[૧૭૪]
  2. તઝકેરતુલ ખ્વાસ મિનલ ઉમ્મતે ફી ઝિકરે ખસાએસિલ અઈમ્મતે, હનફી વિદ્વાન અને ઈતિહાસકાર યુસુફ બિન કઝાઉગલી; પ્રખ્યાત સિબ્તે બિન જવઝીએ 12 પ્રકરણોમાં 12 ઈમામોના જીવન ચરિત્ર અને તેમના ગુણોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.[૧૭૫]
  3. અલ ફુસુલુલ મોહિમ્મા ફી મારેફતિલ અઈમ્મા નવમી સદીના સુન્ની વિદ્વાન ઇબ્ને સબ્બાગ માલેકી (મૃત્યુ 855 હિજરી) એ 12 ઇમામોના જીવનચરિત્ર અને ગુણોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.[૧૭૬] શિયા અને સુન્ની વિદ્વાનોએ આ પુસ્તકમાંથી ઘણા સંદર્ભો ટાંક્યા છે.[૧૭૭]
  4. અઈમ્મતુલ ઈસ્ના અશર અથવા અશઝરાતુઝ ઝહબિયા દમાસ્કસના હનફી ક્રમના સુન્ની વિદ્વાન શમસુદ્દીન ઈબ્ને તુલુન (મૃત્યુ 953 હિજરી) દ્વારા લખાયેલ.[૧૭૮]
  5. અલ-ઇત્તેહાફ બેહુબબિલ અશરાફ ઇજિપ્તના શાફેઇ ક્રમના સુન્ની વિદ્વાન જમાલુદ્દીન શબ્રાવી (મૃત્યુ 1092-1172 હિજરી) દ્વારા પયગંબર (સ.અ)ના પરિવાર અને ઇમામો (અ)ના જીવનચરિત્ર પર આધારિત છે.[૧૭૯]
  6. નૂરુલ અબસાર ફી મનાકીબે અહલે બૈતિન નબી અલ મુખ્તાર, 13મી સદીના સુન્ની વિદ્વાન મોમિન શબલંજીનું પુસ્તક, જેણે પયગંબર (સ.અ), શિયા ઈમામો અને અહલે સુન્નત ખલીફાઓના જીવનચરિત્રનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.
  7. યનાબી ઉલ મવદ્દાહ લેઝવિલ કુર્બા અહલે બૈત પયગંબર (સ.અ)ની જીવનચરિત્ર, ફઝીલતો અને વિશેષ ગુણો પર આધારિત પુસ્તક,[૧૮૦] સુન્ની હનફી વિદ્વાન સુલેમાન બિન ઇબ્રાહીમ કંદુઝી (મૃત્યુ. 1294 હિજરી) દ્વારા લખાયેલ પુસ્તક.[૧૮૧]

સંબંધિત લેખો

અહલે બૈત (અ.સ.)

શિયા ઇમામોની ઇમામત ચૌદ માસૂમ (અ.સ.)


ફૂટનોટ્સ

  1. ↑ મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378શમ્સી., પૃષ્ઠ 403; મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 178.
  2. ↑ મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378શમ્સી., પૃષ્ઠ 425; મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 181 અને 182.
  3. ↑ જુઓ: મકારિમ શીરાઝી, પૈગામે કુર્આન, 1386 શમ્સી., ભાગ 9, પૃષ્ઠ 170 અને 171 અને 369 અને 370.
  4. ↑ જુઓ: હકીમ, અલ-ઇમામા વ અહલ અલ-બૈત, 1424 હિજરી, પૃષ્ઠ 305-338.
  5. ↑ સુબ્હાની, મંશૂરે અકાએદે ઇમામિયા, 1376 શમ્સી., પૃષ્ઠ 165 અને 166.
  6. ↑ જુઓ: અલ્લામા હિલ્લી, કશફ અલ-મુરાદ, 1382 શમ્સી., પૃષ્ઠ 184; ફય્યાઝ લાહિજી, સરમાયેઇ ઈમાન દર ઉસૂલે એતેકાદાત, 1372 શમ્સી., પૃષ્ઠ 114 અને 115.
  7. ↑ જુઓ: સદૂક, અલ-એતિકાદાત, 1414 હિજરી, પૃષ્ઠ 93; મુફીદ, અવાઇલ અલ-મકાલાત, 1413 હિજરી, પૃષ્ઠ 70 અને 71; મજલિસી, બહાર અલ-અન્વાર, 1403 હિજરી, ભાગ 26, પૃષ્ઠ 297; શબ્બર, હક્ક અલ-યકીન, 1424 હિજરી, પૃષ્ઠ 149.
  8. ↑ મજલિસી, બહાર અલ-અન્વાર, 1403 હિજરી, ભાગ 26, પૃષ્ઠ 297; શબર, હક્ક અલ-યકીન, 1424 હિજરી, પૃષ્ઠ 149.
  9. ↑ જુઓ: કુલૈની, અલ-કાફી, 1407 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 255 અને 256 અને 260 અને 261; સુબ્હાની, ઇલ્મે ગૈબ, 1386 શમ્સી., પૃષ્ઠ 63-79.
  10. ↑ હમૂદ, અલ-ફવાઇદ અલ-બહિયા, 1421 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 117 અને 119.
  11. ↑ ખોઈ, મિસ્બાહ અલ-ફિકાહા, 1417 હિજરી, ભાગ 5, પૃષ્ઠ 38; સાફી ગુલપાયગાની, વિલાયતે તકવીની વ વિલાયતે તશ્રીઈ, 1392, શમ્સી., પૃષ્ઠ 133, 135 અને 141.
  12. ↑ 12 જુઓ: કુલૈની, અલ-કાફી, 1407 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 265-268; સફ્ફાર, બસાઇર અલ-દરજાત, 1404 હિજરી, પૃષ્ઠ 383-387.
  13. ↑ ઉદાહરણ માટે જુઓ: આમિલી, અલ-વિલાયા અલ-તકવીનિયા વ અલ-તશ્રીઈયા, 1428 હિજરી, પૃષ્ઠ 60-63; મોમિન, «વિલાયતે વલીએ માસૂમ(અ.)», પૃષ્ઠ 100-118; હુસૈની, મીલાની, ઇસ્બાત અલ-વિલાયા અલ-આમ્મા, 1438 હિજરી, પૃષ્ઠ 272 અને 273, 311 અને 312.
  14. ↑ તુસી, અલ-તિબ્યાન, દાર ઇહ્યા અલ-તુરાસ અલ-અરબી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 214.
  15. ↑ સફ્ફાર, બસાઇર અલ-દરજાત, 1404 હિજરી, પૃષ્ઠ 412-414.
  16. ↑ સફ્ફાર, બસાઇર અલ-દરજાત, 1404 હિજરી, પૃષ્ઠ 297, હદીસ 4.
  17. ↑ જુઓ: સુબ્હાની, સીમાએ અકાએદે શિયા , 1386 શમ્સી., પૃષ્ઠ 231-235; સુબ્હાની, મંશૂરે અકાએદે ઇમામિયા, 1376 શમ્સી., પૃષ્ઠ 157 અને 158; મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 180 અને 181.
  18. ↑ સુબ્હાની, મંશૂરે અકાએદે ઇમામિયા, 1376શમ્સી., પૃષ્ઠ 149 અને 150.
  19. ↑ તુસી, અલ-તિબ્યાન, દાર ઇહ્યા અલ-તુરાસ અલ-અરબી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 236; મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378શમ્સી., પૃષ્ઠ 415.
  20. ↑ ઉદાહરણ માટે જુઓ: સદૂક, અલ-ખિસાલ, 1362 શમ્સી., ભાગ 2, પૃષ્ઠ 528; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 367; ઇબ્ને શહરે આશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ, 1379 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 209; મજલિસી, બહાર અલ-અન્વાર, 1403 હિજરી, ભાગ 27, પૃષ્ઠ 209 અને 216.
  21. ↑ જુઓ: મજલિસી, બહાર અલ-અન્વાર, 1403 હિજરી, ભાગ 27, પૃષ્ઠ 207-217.
  22. ↑ સદૂક, મન લા યહઝરહુ અલ-ફકીહ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 585; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 367.
  23. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 367; ઇબ્ને શહરે આશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ, 1379 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 209.
  24. ↑ જુઓ: હકીમ, અલ-ઇમામા વ અહલ અલ-બૈત, 1424 હિજરી, પૃષ્ઠ 305-351; મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378, શમ્સી., પૃષ્ઠ 495 અને 496.
  25. ↑ સૂર એ નિસા, આયત 59.
  26. ↑ ખઝ્ઝાઝ રાઝી, કિફાયત અલ-અસર, 1401 હિજરી, પૃષ્ઠ 53-55; સદૂક, કમાલ અલ-દીન, 1395 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 254-253.
  27. ↑ Gulzar calligraphic panel Gulzar calligraphic panel", Library of Congress.
  28. ↑ જુઓ: બુખારી, સહીહ બુખારી, 1401 હિજરી, ભાગ 8, પૃષ્ઠ 127; મુસ્લિમ નિશાપુરી, સહીહ મુસ્લિમ, દાર અલ-ફિકર, ભાગ 6, પૃષ્ઠ 3 અને 4; અહમદ બિન હંબલ, મુસનદ અહમદ, દાર સાદિર, ભાગ 5, પૃષ્ઠ 90, 93, 98, 99, 100 અને 106; તિર્મિઝી, સુનન તિર્મિઝી, 1403 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 340; સજિસ્તાની, સુનન અબી દાઊદ, 1410 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 309.
  29. ↑ જુઓ: હાકિમ નિશાપુરી, અલ-મુસ્તદરક અલા અલ-સહીહૈન, 1334 હિજરી, ભાગ 4, પૃષ્ઠ 501; નોમાની, કિતાબ અલ-ગૈબા, 1403 હિજરી, પૃષ્ઠ 74-75.
  30. ↑ કંદૂઝી, યનાબીઉ અલ-મવદ્દા લિ ઝવી અલ-કુરબા, દાર અલ-ઉસ્વા, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 292 અને 293.
  31. ↑ જુઓ: મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378, શમ્સી., પૃષ્ઠ 427-441; મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 7 અને 8.
  32. ↑ જુઓ: મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378શમ્સી., પૃષ્ઠ 427-441; મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 7-15.
  33. ↑ મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378, શમ્સી., પૃષ્ઠ 495; મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 3, પૃષ્ઠ 179 અને 180.
  34. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 5; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 153.
  35. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 6.
  36. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383, શમ્સી., પૃષ્ઠ 200.
  37. ↑ મોહમ્મદી, શરહ કશફ અલ-મુરાદ, 1378, શમ્સી., પૃષ્ઠ 427-436.
  38. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390, હિજરી, પૃષ્ઠ 138 અને 139.
  39. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383, શમ્સી., પૃષ્ઠ 201.
  40. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383, શમ્સી., પૃષ્ઠ 201-202.
  41. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 9; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 154.
  42. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 29-66; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 182; હાકિમ હસકાની, શવાહિદ અલ-તન્ઝીલ,1411 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 21-31.
  43. ↑ કંદૂઝી, યનાબીઉ અલ-મવદ્દા, દાર અલ-ઉસ્વા, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 337.
  44. ↑ હાકિમ હસકાની, શવાહિદ અલ-તન્ઝીલ,1411 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 63-71.
  45. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 5; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 205.
  46. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 205; તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383શમ્સી., પૃષ્ઠ 205.
  47. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383, શમ્સી., પૃષ્ઠ 205-206.
  48. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383, શમ્સી., પૃષ્ઠ 206.
  49. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 206.
  50. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 287; હાકિમ હસકાની, શવાહિદ અલ-તન્ઝીલ,1411 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 38 અને 52-55.
  51. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 168.
  52. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 287; હાકિમ હસકાની, શવાહિદ અલ-તન્ઝીલ,1411 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 29-139.
  53. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 214 અને 215.
  54. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 27.
  55. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 215.
  56. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383શમ્સી., પૃષ્ઠ 208.
  57. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 32; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 222.
  58. ↑ મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 148 અને 149.
  59. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383શમ્સી., પૃષ્ઠ 209 અને 210.
  60. ↑ મૂસવી ઝંજાની, અકાએદ અલ-ઇમામિયા અલ-ઈસ્ના અશરિયા, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 150.
  61. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 287; હાકિમ હસકાની, શવાહિદ અલ-તન્ઝીલ,1411 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 38 અને 52-55.
  62. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 168.
  63. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407 હિજરી, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 287; હાકિમ હસકાની, શવાહિદ અલ-તન્ઝીલ,1411 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 29-139.
  64. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 137; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 256; ઇબ્ને શહર આશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.), 1379 હિજરી, ભાગ 4, પૃષ્ઠ 175 અને 176.
  65. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 114.
  66. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 119.
  67. ↑ મજલિસી, બિહાર અલ-અન્વાર, 1403 હિજરી, ભાગ 45, પૃષ્ઠ 138 અને 139.
  68. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383શમ્સી., પૃષ્ઠ 216.
  69. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 138; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 256; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.), 1379 હિજરી, ભાગ 4, પૃષ્ઠ 175.
  70. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 256; મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 137 અને 138.
  71. ↑ ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.), 1379 હિજરી, ભાગ 4, પૃષ્ઠ 176.
  72. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 138; તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 256; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.), 1379 હિજરી, ભાગ 4, પૃષ્ઠ 176.
  73. ↑ આકાબુઝુર્ગ તેહરાની, અલ-ઝરીઆ, 1403 હિજરી, ભાગ 15, પૃષ્ઠ 18-19.
  74. ↑ એમાદી હાએરી, «સહીફ એ સજ્જાદિયા», પૃષ્ઠ 392.
  75. ↑ સુબ્હાની, ફરહંગે અકાએદ વ મઝાહિબે ઇસ્લામી, 1395, શમ્સી., ભાગ 6, પૃષ્ઠ 406.
  76. ↑ પીશવાઈ, સીરેએ પીશવાયાન, 1397, શમ્સી., પૃષ્ઠ 281.
  77. ↑ 77 સુબ્હાની, ફરહંગે અકાએદ વ મઝાહિબે ઇસ્લામી, 1395, શમ્સી., ભાગ 6, પૃષ્ઠ 406.
  78. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 155.
  79. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 157 અને 158; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 210.
  80. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 158 અને 159.
  81. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 157 અને 158; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 264.
  82. ↑ ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 210.
  83. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413 હિજરી, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 157 અને 158; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390 હિજરી, પૃષ્ઠ 264.
  84. ↑ યાકૂબી, તારીખે યાકૂબી, દારે સાદર, ભાગ 2, પૃષ્ઠ 320.
  85. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 265; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 210.
  86. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી પૃષ્ઠ 217.
  87. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી પૃષ્ઠ 217-218.
  88. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 157.
  89. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 179 અને 180; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 271.
  90. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 180; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 271.
  91. ↑ ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 280; જઅફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ મામાને શિયા , 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 326.
  92. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 180; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 272.
  93. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 180; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 280.
  94. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383શ, પૃષ્ઠ 218 અને 219.
  95. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 179; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 247.
  96. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383શ, પૃષ્ઠ 219.
  97. ↑ ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 247 અને 248; જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ મામાને શિયા , 1387 શમ્સી પૃષ્ઠ 327-329.
  98. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 179.
  99. ↑ શહીદી, ઝિંદગાની એ મામે સાદિ, હિજરી 1377 શમ્સી, પૃષ્ઠ 61.
  100. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 215; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 294; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 323 અને 324.
  101. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 215.
  102. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 215; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 294; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 324.
  103. ↑ ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 323; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 294.
  104. ↑ જુઓ: જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઈમામાને શિયા , 1387શ, પૃષ્ઠ 384 અને 385 અને 398.
  105. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 476; જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા , 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 402-404.
  106. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 215; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.સ), 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 323 અને 324; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 294.
  107. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 221.
  108. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 247; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 313 અને 314.
  109. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 247.
  110. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 247; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 314.
  111. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 314; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.સ), 1379, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 367.
  112. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 222.
  113. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા , 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 433-435.
  114. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 326.
  115. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 223 અને 224.
  116. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 259 અને 260; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ(અ.સ), 1379, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 363.
  117. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 445; તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 224.
  118. ↑ સદૂક, ઉયૂને અખબારે રેઝા, 1378, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 135.
  119. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 442 અને 443.
  120. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 273; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 344.
  121. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 344 અને 345; ઇબ્ને શહરઆશૂબ, મનાકિબે આલે અબી તાલિબ, 1379, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 379.
  122. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 295; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 344 અને 345.
  123. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 472.
  124. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 273; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 345.
  125. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 472-474.
  126. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 273; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 344.
  127. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 344.
  128. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 478.
  129. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 225; જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 480-482.
  130. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 297; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 355.
  131. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 497; મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 297 અને 312; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 355.
  132. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા, 1390, હિજરી પૃષ્ઠ 355; તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 225-226.
  133. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 297; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 355.
  134. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 355; જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 502.
  135. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 503.
  136. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 538.
  137. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 498; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 355.
  138. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 227; જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા , 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 500 અને 502.
  139. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 522.
  140. ↑ સદૂક, હિજરી મન લા યહઝરહુલ ફકીહ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 609.
  141. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 503; મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 313.
  142. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 503; મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 313 અને 336; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 367.
  143. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 227-228; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 367.
  144. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 503; મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 313 અને 336; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 367.
  145. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 313 અને 314; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 367.
  146. ↑ તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 367.
  147. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 538, 539 અને 542.
  148. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 538 અને 542.
  149. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 228.
  150. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 547-550.
  151. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 228 અને 229.
  152. ↑ જાફરિયાન, હયાતે ફિક્રી વા સિયાસી એ ઇમામાને શિયા, 1387 શમ્સી, પૃષ્ઠ 500 અને 536.
  153. ↑ કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 514; મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 339; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 418.
  154. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 339; તબરસી, એલામ અલ-વરા,1390, હિજરી પૃષ્ઠ 418.
  155. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 339 અને 340.
  156. ↑ મુફીદ, અલ-ઇરશાદ, 1413, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 336.
  157. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 230 અને 231.
  158. ↑ જુઓ: મજલસી, બહારુલ અંવાર, 1403, હિજરી ભાગ 52, પૃષ્ઠ 122
  159. ↑ ઉદારણ તરીકે જુઓ: કુલૈની, અલ-કાફી, 1407, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 25, હદીસ 21; મજલસી, બહારુલ અંવાર, 1403, હિજરી ભાગ 52, પૃષ્ઠ 336.
  160. ↑ તબાતબાઈ, શિયા દર ઇસ્લામ, 1383 શમ્સી, પૃષ્ઠ 231 અને 232.
  161. ↑ ઉદારણ તરીકે જુઓ: મજલસી, બિહારુલ અન્વાર, 1403, હિજરી ભાગ 52, પૃષ્ઠ 181-278.
  162. ↑ 163]
  163. ↑ ઉદારણ તરીકે જુઓ:બગદાદી, અલ-ફર્ક બૈનલ ફિરક, 1977 ઈ, પૃષ્ઠ 353 અને 354.
  164. ↑ "કુલ લા અસઅલુકુમ અલૈહિ અજરન ઇલ્લલ મવદ્દતા ફિલ કુર્બા"; સૂર એ શૂરા, આયત 23.
  165. ↑ હાકિમ હસકાની, શવાહિદુત તંઝીલ, 1411, હિજરી ભાગ 2, પૃષ્ઠ 189-196; ઝમખશરી, અલ-કશ્શાફ, 1407, હિજરી ભાગ 4, પૃષ્ઠ 219 અને 220.
  166. ↑ ફખરે રાઝી, અત-તફ્સીરુલ કબીર, 1420, હિજરી ભાગ 27, પૃષ્ઠ 595.
  167. ↑ બગદાદી, તારીખે બગદાદ, 1417, હિજરી ભાગ 1, પૃષ્ઠ 133.
  168. ↑ ઇબ્ને હજર અસકલાની, તહઝીબુત તહઝીબ, 1326, હિજરી ભાગ 7, પૃષ્ઠ 388.
  169. ↑ ઇબ્ને હિબ્બાન, અસ-સિકાત, 1393, હિજરી ભાગ 8, પૃષ્ઠ 457.
  170. ↑ સુબ્હાની, સીમાએ અકાઇદે શિયા , 1386 શમ્સી, પૃષ્ઠ 234.
  171. ↑ ઝહબી, સીરે અઅલામેન નુબલા, 1405, હિજરી ભાગ 6, પૃષ્ઠ 257.
  172. ↑ અબૂઝરઆ દમિશ્કી, તારીખે અબી ઝરઆદ દમિશ્કી, મજમઉલ લુગતિલ અરબીયા, પૃષ્ઠ 536.
  173. ↑ ઇબ્ને અસાકિર, તારીખે દમિશ્ક, 1415, હિજરી ભાગ 54, પૃષ્ઠ 278.
  174. ↑ તબાતબાઈ, અહલુલ બૈત અલૈહિમુસ સલામ ફિલ મક્તબતિલ અરબીયા, મુઅસ્સિસાતે આલે બૈત, પૃષ્ઠ 481-483.
  175. ↑ ઇબ્ને જૌઝી, તઝકિરતુલ ખવાસ, 1426, હિજરી પૃષ્ઠ 102 અને 103.
  176. ↑ ઇબ્ને સબ્બાગ, અલ-ફુસૂલુલ મુહિમ્મા, દારુલ હદીસ, ભાગ 1, પૃષ્ઠ 6 અને 683 અને 684.
  177. ↑ ઇબ્ને સબ્બાગ, અલ-ફુસૂલુલ મુહિમ્મા, દારુલ હદીસ, ભાગ 1, મુકદ્દિમાએ મુહક્કિક, પૃષ્ઠ 24.
  178. ↑ તબાતબાઈ, અહલુલ બૈત અલૈહિમુસ સલામ ફિલ મક્તબતિલ અરબીયા, પૃષ્ઠ 235.
  179. ↑ શબરાવી, અલ-ઇત્હાફ બિ હુબ્બિલ અશરાફ, 1423, હિજરી પૃષ્ઠ 5-7.
  180. ↑ શાહ મોહમ્મદી, અલી વ શકૂહે ગદીરે ખુમ, 1384 શમ્સી, પૃષ્ઠ 45.
  181. ↑ શાહ મોહમ્મદી, અલી વ શકૂહે ગદીરે ખુમ, 1384 શમ્સી, પૃષ્ઠ 43.

નોંધ

શૈખ સદુક તેમના પુસ્તક અલ-એતેકાદાતમાં બાર ઇમામો વિશે કહે છે: અમારો અકીદો છે: અમે તેમનામાં માનીએ છીએ કે તેઓ ઉલીલ-અમ્ર છે, જેમની આજ્ઞાપાલન ફરજિયાત છે. તેઓ માનવજાત માટે સાક્ષી છે, તેઓ અલ્લાહ તરફ જવાના દરવાજા અને માર્ગ છે, અને તેઓ તેમના માર્ગદર્શક છે. તેઓ ઇલાહી જ્ઞાનના ખજાના છે અને સાક્ષાત્કારના અર્થઘટનકર્તા છે. તેઓ એકેશ્વરવાદના આધારસ્તંભ છે. તેઓ બધી અશુદ્ધિઓ અને અપવિત્રતાથી નિર્દોષ અને શુદ્ધ છે. તેઓ ચમત્કારો અને સ્પષ્ટ સંકેતોના માલિક છે, પૃથ્વીના લોકો માટે રક્ષણ છે, અને મુક્તિનું પાત્ર છે. તેઓ આદરણીય અલ્લાહ ના સેવકો છે; તેમના માટે પ્રેમ એ ઈમાન છે, અને તેમના પ્રત્યે દુશ્મની એ કુફ્ર છે. તેમનો આદેશ એ અલ્લાહ નો આદેશ છે, અને તેમની મનાઈ એ અલ્લાહ ની મનાઈ છે. તેમનું પાલન કરવું એ અલ્લાહ ની આજ્ઞાપાલન છે, અને તેમની આજ્ઞાપાલન એ અલ્લાહ ની આજ્ઞાપાલન છે. તેમનો મિત્ર અલ્લાહ નો મિત્ર છે અને તેમનો દુશ્મન અલ્લાહ નો દુશ્મન છે... સદુક, અલ-એતેકાદાત, ૧૪૧૪ હિજરી, પૃષ્ઠ . ૯૪

સ્ત્રોતો

  • આગા બોઝુર્ગ તેહરાની, મોહમ્મદ મોહસિન, અલ-ઝરીઆ ઇલા તસાનીફ અલ્શીઆ, બેરૂત, દારુલ અઝવાઅ, ત્રીજી આવૃત્તિ, 1403 હિજરી, કમરી.
  • અબૂ ઝુરઅ દમિશ્કી, અબ્દુર્રહમાન બિન અમ્ર, તારીખ અબીઝરઉહ અલ્દમશ્કી, દમિશ્ક, અલ-લુગા અલ-અરબિય્યા, તારીખ વગર.
  • ઇબ્ને જૌઝી, યુસુફ બિન કઝાવગલી, તઝકેરતુલ ખ્વાસ મિનલ ઉમ્મતે ફી ઝિકરે ખસાએસિલ અઈમ્માહ, તહકીક: હુસૈન તકી ઝાદેહ, કુમ, મજમા અલ-આલમી લિઅહલે બૈત(અ.સ.), 1426 હિજરી, કમરી.
  • ઇબ્ને હિબ્બાન, મોહમ્મદ બિન હિબ્બાન, અલ-સિકાત, હૈદરાબાદ, દાઇરા અલ-મઆરિફ અલ-ઉસમાનિય્યાહ, પહેલી આવૃત્તિ, 1393 હિજરી, કમરી.
  • ઇબ્ને હજર અસકલાની, અહમદ બિન અલી, તહઝીબ અલ તહઝીબ, હિંદ, દાઇરા અલ-મઆરિફ અલ-નિઝામિય્યા, પહેલી આવૃત્તિ, 1326 હિજરી, કમરી.
  • ઇબ્ને શહર આશૂબ, મોહમ્મદ બિન અલી, મનાકિબ આલ અબી તાલિબ, કુમ, અલ્લામા, પહેલી આવૃત્તિ, 1379 હિજરી, કમરી.
  • ઇબ્ને સબ્બાગ, અલી બિન મોહમ્મદ, અલ-ફુસૂલ અલ-મુહિમ્મા ફી માઅરિફત અલ-આઇમ્મા, તહકીક સામી ગરીઝી, કુમ, દારુલ હદીસ, તારીખ વગર.
  • ઇબ્ને અસાકિર, અલી બિન હસન, તારીખ દમિશ્ક, તહકીક અમ્ર બિન ગરામહ અલઅમરવી, બેરૂત, દારુલ ફિક્ર, 1415 હિજરી, કમરી-1995 ઈસવી.
  • અહમદ બિન હંબલ, અહમદ બિન મોહમ્મદ બિન હંબલ, મુસનદ અહમદ, બેરૂત, દાર સાદિર, તારીખ વગર.
  • બુખારી, મોહમ્મદ બિન ઇસમાઈલ, સહીહ અલ-બુખારી, બેરૂત, દારુલ ફિક્ર, 1401 હિજરી, કમરી-1981 ઈસવી.
  • બગદાદી, ખતીબ, તારીખ બગદાદ, બેરૂત, દારુલ કુતુબ અલઇલ્મિયહ, 1417 હિજરી, કમરી.
  • બગદાદી, અબ્દુલકાહિર, અલફર્ક બૈન અલ-ફિરક વ બયાન અલ-ફિરકહ અલ-નાજિયહ, બેરૂત, દારુલ આફાક, બીજી આવૃત્તિ, 1977 ઈસવી.
  • પીશવાઈ, મહદી, સીરએ પીશવાયાન, કુમ, મુઅસસ્સિસએ ઇમામ સાદિક(અ.સ.), 1397 હિજરી, શમ્સી.
  • તિર્મિઝી, મોહમ્મદ બિન ઈસા, સુનન અલ-તિર્મિઝી, તહકીક વ તસહીહ અબ્દુર્રહમાન મોહમ્મદ ઉસમાન, બેરૂત, દારુલ ફિક્ર, બીજી આવૃત્તિ, 1403 હિજરી, કમરી, 1983 ઈસવી.
  • તફ્તાઝાની, સઅદુદ્દીન, શરહ અલમકાસિદ, અફસત કુમ, શરીફ રજા, 1409 હિજરી, કમરી.
  • જુર્જાની, મીરસય્યદ શરીફ, શરહ અલમવાકિફ, તસહીહ બદરુદ્દીન નઅસાની, કુમ, શરીફ રઝી, પહેલી આવૃત્તિ, 1325 હિજરી, કમરી.
  • જાફરિયાન, રસૂલ, હયાત ફિકરી સિયાસી ઇમામાને શિયા , કુમ, અંસારિયાન, અગિયારમી આવૃત્તિ, 1387 હિજરી, શમ્સી.
  • હાકિમ હસ્કાની, ઉબૈદુલ્લાહ બિન અબ્દુલ્લાહ, શવાહિદ અલ-તંઝીલ લિકવાઇદ અલ-તફઝીલ, તહકીક મોહમ્મદ બાકિર મેહમૂદી, તેહરાન, વિઝારતે ફરહંગ વ અરશાદ ઇસ્લામી, પહેલી આવૃત્તિ, 1411 હિજરી, કમરી.
  • હાકિમ નિશાપુરી, મોહમ્મદ બિન અબ્દુલ્લાહ, અલ-મુસ્તદરક અલા અલ-સહીહૈન, હૈદરાબાદ દક્કન, પ્રકાશકનું નામ વગર, 1334 હિજરી, કમરી.
  • હુસૈની મીલાની, સય્યદ અલી, ઇસ્બાત અલ-વિલાયહ અલ-આમ્મહ લિ-ન્નબી વ અલ-આઇમ્મહ(અ.સ.), કુમ, નશર અલ-હકાઇક, પહેલી આવૃત્તિ, 1438 હિજરી, કમરી.
  • હકીમ, સય્યદ મોહમ્મદબાકિર, અલ-ઇમામત વ અહલે બૈત(અ.સ.) નઝરીયહ વ અલ-ઇસ્તિદલાલ, કુમ, મરકઝ અલ-ઇસ્લામિયહ અલ-મઆસિર, પહેલી આવૃત્તિ, 1424 હિજરી, કમરી.
  • હમૂદ, મોહમ્મદ જમીલ, અલ-ફવાઇદ અલ-બહીયહ ફી શરહ અકાઇદ અલ-ઇમામિયહ, બેરૂત, મુઅસ્સિસ એ અલ-આલમી, બીજી આવૃત્તિ, 1421 હિજરી, કમરી.
  • ખઝ્ઝાઝ રાઝી, અલી બિન મોહમ્મદ, કિફાયહ અલ-અસર ફી અલ-નસ્સ અલા અલ-આઇમ્મહ અલ-ઇસ્ના અશર, તસહીહ: અબ્દુલ્લતીફ હુસૈની કોહેકમરી, કુમ, બેદાર, 1401 હિજરી, કમરી.
  • ખોઈ, સય્યદ અબુલકાસિમ, મિસ્બાહ અલ-ફકાહત(પુરાણી આવૃત્તિ), તકરીર મોહમ્મદ અલી તોહીદી, કુમ, અંસારિયાન, 1417 હિજરી, કમરી.
  • ઝહબી, શમ્સુદ્દીન મોહમ્મદ બિન અહમદ, સીયર એલામ અલ-નુબલા, મુઅસ્સિસ એ અલ-રિસાલહ, ત્રીજી આવૃત્તિ, 1405 હિજરી, કમરી.
  • ઝમખશરી, મહમૂદ બિન ઉમર, અલ-કશશાફ અન હકાઇક ગવામિઝ અલ-તંઝીલ, તસહીહ મુસ્તફા હુસૈન અહમદ, બેરૂત, દારુલ કુતુબ અલ-અરબી, પહેલી આવૃત્તિ, 1407 હિજરી, કમરી.
  • સુબ્હાની, જાફર, સીમાએ અકાઇદે શિયા, તર્જુમહ જવાદ મોહદ્દિસી, તેહરાન, નશરે મશઅર, પહેલી આવૃત્તિ, 1386 હિજરી, શમ્સી.
  • સુબ્હાની, જાફર, ઇલ્મે ગૈબ, કુમ, મુઅસ્સિસ એ ઇમામ સાદિક(અ.સ.), પહેલી આવૃત્તિ, 1386 હિજરી, શમ્સી.
  • સુબ્હાની, જાફર, ફરહંગે અકાઇદ વ મઝાહિબે ઇસ્લામી, કુમ, તોહીદ, 1395 હિજરી, શમ્સી.
  • સુબ્હાની, જાફર, મંશૂરે અકાઇદે ઇમામીયહ, કુમ, મુઆસસહ ઇમામ સાદિક(અ.સ.), પહેલી આવૃત્તિ, 1376 હિજરી, શમ્સી.
  • સજિસ્તાની, સુલેમાન બિન અલ-અશઅસ, સુનન અબી દાઊદ, તહકીક વ તઅલીક સઈદ મોહમ્મદ અલલહામ, બેરૂત, દારુલ ફિક્ર, પહેલી આવૃત્તિ, 1410 હિજરી, કમરી-1990 ઈસવી.
  • શાહ મોહમ્મદી, મોહમ્મદ અલી, અલી વ શકોવે ગદીરે ખુમ બર ફરાઝે વહી વ રિસાલત દર તર્જુમહ યનાબીઉલ મવદ્દહ, કુમ, મહરે અમીરુલ મોમિનીન(અ.સ.), 1384 હિજરી, શમ્સી.
  • શબ્બર, સય્યદ અબ્દુલ્લાહ, હક્કુલ યકીન ફી મારિફતે ઉસૂલે દીન, કુમ, અન્વારુલ હુદા, બીજી આવૃત્તિ, 1424 હિજરી, કમરી.
  • શબરાવી, અબ્દુલ્લાહ બિન મોહમ્મદ, અલ-ઇત્હાફ બિ હુબ્બિલ અશરાફ, તસહીહ સામી ગરીરી, કુમ, દારુલ કિતાબ, 1423 હિજરી, કમરી.
  • શહીદી, સય્યદ જાફર, ઝિંદગાની ઇમામ સાદિક જાફર બિન મોહમ્મદ, તેહરાન, દફ્તરે નશરે ફરહંગે ઇસ્લામી, પહેલી આવૃત્તિ, 1377 હિજરી, શમ્સી.
  • સાફી ગુલપાયગાની, લુત્ફુલ્લાહ, વિલાયતે તકવીની વ વિલાયતે તશ્રીઈ (વીરાસ્તે જદીદ), કુમ, દફ્તરે તંઝીમ વ નશરે આસારે આયતુલ્લાહ અલ-ઉઝમા સાફી ગુલપાયગાની, પહેલી આવૃત્તિ, 1392 હિજરી, શમ્સી.
  • સદૂક, મોહમ્મદ બિન અલી, અલ-એતેકાદાત, કુમ, અલ-મુઅતમર અલ-આલમી લિ-શૈખ મુફીદ, બીજી આવૃત્તિ, 1414 હિજરી, કમરી.
  • સદૂક, મોહમ્મદ બિન અલી, અલ-ખિસાલ, તસહીહ વ તહકીક અલીઅકબર ગફ્ફારી, કુમ, જામએ મુદર્રિસીન હૌઝ એ ઇલમિયહ કુમ, પહેલી આવૃત્તિ, 1362 હિજરી, શમ્સી.
  • સદૂક, મોહમ્મદ બિન અલી, ઉયૂન અખબાર અલ-રિઝા(અ.સ.), તહકીક મહદી લાજવર્દી, તેહરાન, નશરે જહાન, પહેલી આવૃત્તિ, 1378 હિજરી, કમરી.
  • સદૂક, મોહમ્મદ બિન અલી, કમાલુદ્દીન વ તમામ અલ-નિઅમહ, તસહીહ અલીઅકબર ગફ્ફારી, તેહરાન, ઇસ્લામિયહ, 1395 હિજરી, કમરી.
  • સદૂક, મોહમ્મદ બિન અલી, મન લા યહઝરહુલ ફકીહ, તસહીહ અલીઅકબર ગફ્ફારી, કુમ, દફ્તરે ઇન્તિશારાતે ઇસ્લામી, બીજી આવૃત્તિ, 1413 હિજરી, કમરી.
  • સફ્ફાર, મોહમ્મદ બિન હસન, બસાઇર અલ-દરજાત ફી ફઝાઇલ આલે મોહમ્મદ, કુમ, મકતબહ આયતુલ્લાહ અલ-મરઅશી અલ-નજફી, બીજી આવૃત્તિ, 1404 હિજરી, કમરી.
  • તબાતબાઈ, સય્યદ અબ્દુલઅઝીઝ, અહલે બૈત(અ.સ.) ફી અલ-મક્તબહ અલ-અરબીયહ, કુમ, મુઅસ્સિસ એ આલે બૈત(અ.સ.) લિ-એહયાઇ અલ-તુરાસ, તારીખ વગર.
  • તબાતબાઈ, સય્યદ મોહમ્મદ હુસૈન, શિયા દર ઇસ્લામ, કુમ, દફ્તરે ઇન્તિશારાતે ઇસ્લામી, 1383 હિજરી, શમ્સી.
  • તબરસી, ફઝલ બિન હસન, એલામ અલ-વરા બિઆલામ અલ-હુદા, તેહરાન, ઇસ્લામિયહ, ચોથી આવૃત્તિ, 1390 હિજરી, કમરી.
  • તુસી, મોહમ્મદ બિન હસન, અલ-તિબ્યાન ફી તફસીર અલ-કુરઆન, તસહીહ અહમદ હબીબ આમિલી, બેરૂત, દાર એહયાઉલ તુરાસ અલ-અરબી, તારીખ વગર.
  • આમિલી, સય્યદ જાફર મુરતઝા, અલ-વિલાયહ અલ-તકવીનીયહ વ અલ-તશ્રીઈયહ, મરકઝ અલ-ઇસ્લામી લિ-દિરાસાત, બીજી આવૃત્તિ, 1428 હિજરી, કમરી.
  • અલ્લામા હિલ્લી, હસન બિન યુસુફ, કશફ અલ-મુરાદ ફી શરહે તજરીદ અલ-એતિકાદ કિસ્મ અલ-ઇલાહીયાત, તઆલીક જાફર સુબ્હાની, કુમ, મુઅસ્સિસ એ ઇમામ સાદિક(અ.સ.), બીજી આવૃત્તિ, 1382 હિજરી, શમ્સી.
  • અલી બિન હુસૈન(અ.સ.), સહીફહ સજ્જાદિયહ, તર્જુમહ વ શરહ ફૈઝુલ ઇસ્લામ, તેહરાન, ફકીહ, બીજી આવૃત્તિ, 1376 હિજરી, શમ્સી.
  • અમ્માદી હાઇરી, સય્યદ મોહમ્મદ, "સહીફહ સજ્જાદિયહ", દાનિશનામહ જહાને ઇસ્લામ, ભાગ 29, તેહરાન, બુન્યાદે દાઇરાત અલ-મારિફ ઇસ્લામી, 1400 હિજરી, શમ્સી.
  • ફખર રાઝી, મોહમ્મદ બિન ઉમર, અલ-તફસીર અલ-કબીર (મફાતીહ અલ-ગૈબ), બેરૂત, દાર એહયાઉલ તુરાસ અલ-અરબી, ત્રીજી આવૃત્તિ, 1420 હિજરી, કમરી.
  • કાઝી અબ્દુલ જબ્બાર, અબ્દુલ જબ્બાર બિન અહમદ, શરહ અલ-ઉસૂલ અલ-ખમસહ, તઆલ્લુક અહમદ બિન હુસૈન અબીહાશિમ, બેરૂત, દાર એહયાઉલ તુરાસ અલ-અરબી, પહેલી આવૃત્તિ, 1422 હિજરી, કમરી.
  • કંદૂઝી, સુલેમાન બિન ઇબ્રાહીમ, યનાબીઉલ મવદ્દહ લિ-ઝવિલ કુરબા, બેરૂત, દારુલ ઉસ્વહ, તારીખ વગર.
  • કુલૈની, મોહમ્મદ બિન યાકૂબ, અલ-કાફી, તેહરાન, અલ-ઇસ્લામિયહ, ત્રીજી આવૃત્તિ, 1407 હિજરી, કમરી.
  • મોમિન કુમ્મી, મોહમ્મદ, "અલ-વિલાયતુ વલી અલ-માસૂમ(અ.સ.)", મજમૂઆહ અલ-આસાર અલ-મુઅતમર અલ-આલમી અસ્સાની લિલ-ઇમામ અલ-રિઝા(અ.સ.), મશહદ, અલ-મુઅતમર અલ-આલમી લિલ-ઇમામ અલ રિઝા(અ.સ.), 1409 હિજરી, કમરી.
  • મજલિસી, મોહમ્મદબાકિર, બિહાર અલ-અન્વાર અલ-જામિઆહ લિ-દુરર અખબાર અલ-આઇમ્મહ અલ-અતહાર, બેરૂત, દાર એહયાઉલ તુરાસ અલ-અરબી, બીજી આવૃત્તિ, 1403 હિજરી, કમરી.
  • મોહમ્મદી, અલી, શરહે કશફ અલમુરાદ, કુમ, દારુલ ફિક્ર, ચોથી આવૃત્તિ, 1378 હિજરી, શમ્સી.
  • મુસ્લિમ નિશાપુરી, મુસ્લિમ બિન હજ્જાજ, સહીહ મુસ્લિમ, બેરૂત, દારુલ ફિક્ર, તારીખ વગર.
  • મુફીદ, મોહમ્મદ બિન મોહમ્મદ, અલ-ઇરશાદ ફી મારિફતે હુજજ અલ્લાહ અલા અલ-ઇબાદ, કુમ, કોંગરહ શૈખ મુફીદ, પહેલી આવૃત્તિ, 1413 હિજરી, કમરી.
  • મુફીદ, મોહમ્મદ બિન મોહમ્મદ, અવાઇલ અલ-મકાલાત, ફી અલ-મઝાહિબ વ અલ-મુખ્તારાત, કુમ, અલ-મુઅતમર અલ-આલમી લિ-શૈખ મુફીદ, પહેલી આવૃત્તિ, 1413 હિજરી, કમરી.
  • મકારેમ શીરાઝી, નાસિર, પયામે કુરઆન, તેહરાન, દારુલ કુતુબ અલ-ઇસ્લામિયહ, નવમી આવૃત્તિ, 1386 હિજરી, શમ્સી.
  • મૂસવી ઝંજાની, સય્યદ ઇબ્રાહીમ, અકાઇદ અલ-ઇમામિયહ અલ-ઇસ્ના અશરીયહ, બેરૂત, મુઅસ્સિસ એ આલમી, ત્રીજી આવૃત્તિ, 1413 હિજરી, કમરી.
  • નોઅમાની, મોહમ્મદ બિન ઇબ્રાહીમ, કિતાબ અલ-ગૈબહ, બેરૂત, મુઅસ્સિસ એ લિલમતબુઆત, 1403 હિજરી, કમરી /1983 ઈસવી.
  • યાકૂબી, અહમદ બિન ઇસહાક, તારીખ અલ-યાકૂબી, બેરૂત, દાર સાદિર, તારીખ વગર.
  • Gulzar calligraphic panel, Library of Congress, તારીખે બાઝદીદ: 11 ઇસફંદ 1400 હિજરી, શમ્સી.
"https://gu.wikishia.net/w/index.php?title=મસૂદો:શિયા_ના_ઇમામો&oldid=2378" થી મેળવેલ