શિયા ધર્મના સિદ્ધાંતો

શિયા ધર્મના સિદ્ધાંતો, શિયા ધર્મની મૂળભૂત માન્યતાઓમાં એકેશ્વરવાદ (તૌહીદ), પયગંબરી, પુનરુત્થાન (ક્યામત), ન્યાય અને ઇમામતનો સમાવેશ થાય છે. શિયાઓ અનુસાર, પ્રથમ ત્રણ સિદ્ધાંતો (એકેશ્વરવાદ, પયગંબરી અને પુનરુત્થાન) દીનના મૂળ છે અને આમાંથી કોઈપણનો ઇનકાર કરવાથી કાફર (અવિશ્વાસ) થઇ જાય છે, પરંતુ ન્યાય અને ઇમામતના બે સિદ્ધાંતોમાંથી કોઈપણમાં વિશ્વાસ ન રાખવાથી શિયા ધર્મ છોડી દેવામાં આવે છે, ઇસ્લામ ધર્મ નહીં. ધર્મના સિદ્ધાંતો હેઠળ ઇમામતનું સ્થાન શિયાઓને અન્ય ઇસ્લામિક સંપ્રદાયોથી અલગ પાડે છે, અને આ કારણોસર તેમને ઇમામિયા કહેવામાં આવે છે. ઉપરાંત, ન્યાયના સિદ્ધાંતમાં માન્યતાએ મુ'તાઝિલીઓને અશ'આરીઓથી અલગ પાડ્યા છે, અને શિયાઓ અને મુ'તાઝિલીઓને અદલિયા તરીકે નામ આપ્યું છે.

સ્થિતિ

શિયા ધર્મના સિદ્ધાંતોની સ્થિતિ પાંચ સિદ્ધાંતો (એકેશ્વરવાદ, પયગંબરી, પુનરુત્થાન, ઇમામત અને ન્યાય) નો ઉલ્લેખ કરે છે જે શિયા ધર્મનો પાયો બનાવે છે. આ બધા સિદ્ધાંતોમાં વિશ્વાસ રાખવાથી વ્યક્તિ શિયા બને છે, અને તેમાંથી કોઈ પણમાં વિશ્વાસ ન રાખવાથી તે શિયા ધર્મથી દૂર થઈ જાય છે. અલબત્ત, એકેશ્વરવાદ, પયગંબરી અને પુનરુત્થાનના ત્રણ સિદ્ધાંતો ધર્મના સિદ્ધાંતોમાંના એક છે, અને તેમાંથી કોઈપણમાં અવિશ્વાસ કરવાથી કુફર અને ઇસ્લામ ધર્મ છોડી દેવા તરફ દોરી જાય છે.

ચોક્કસ સિદ્ધાંતો

ઈમામત અને અદલ શિયા ધર્મના બે વિશિષ્ટ સિદ્ધાંતો છે:

ઈમામત

મુખ્ય લેખ: ઈમામત

ઈમામત (ઈસ્લામિક સમુદાયનું નેતૃત્વ અને પયગંબર મોહમ્મદ (સ.અ.વ.) ના ઉત્તરાધિકારી) એક દૈવી (ઈલાહી) પદ છે અને પયગંબર (સ.અ.વ.) ના બાર પુત્રોને અલ્લાહ દ્વારા આ પદ પર નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. ઇમામતના ક્રમમાં ઇમામોના નામ નીચે મુજબ છે: ઇમામ અલી (અ.સ.), ઇમામ હસન (અ.સ.), ઇમામ હુસૈન (અ.સ.), ઇમામ સજ્જાદ (અ.સ.), ઇમામ બાકીર (અ.સ.), ઇમામ સાદિક (અ.સ.), ઇમામ કાઝિમ (અ.સ.), ઇમામ રેઝા (અ.સ.), ઇમામ જવાદ (અ.સ.), ઇમામ હાદી (અ.સ.), ઇમામ અસ્કરી (અ.સ.) અને ઇમામ મહદી (અ.સ.).

ધર્મના સિદ્ધાંતોમાં ઇમામતનો સમાવેશ કેમ થાય છે?

મોહમ્મદ હુસૈન કાશિફ અલ-ગિતાએ તેમના પુસ્તક અસલ અલ-શિયા વ ઉસુલોહામાં જણાવ્યા મુજબ, ઇમામત એ સિદ્ધાંત છે જે શિયાને અન્ય ઇસ્લામી સંપ્રદાયોથી અલગ પાડે છે. આ કારણોસર, જે લોકો બાર ઇમામોની ઇમામતમાં વિશ્વાસ રાખે છે તેઓ ઇમામિય્યા તરીકે ઓળખાય છે. ઇમામત શિયા ધર્મના સિદ્ધાંતોમાંથી એક છે. જે કોઈ તેને સ્વીકારતું નથી તે શિયા ધર્મના વર્તુળમાંથી બાહર નીકળી જાય છે.

ન્યાય

મુખ્ય લેખ: ઈલાહી ન્યાય

માનવું કે અલ્લાહ સૃષ્ટિ વ્યવસ્થા અને કાયદા વ્યવસ્થા બંનેમાં ન્યાયી રીતે કાર્ય કરે છે અને જુલમ કરતા નથી. ન્યાય (શિયાઓ અને મુ'તાઝિલો) વસ્તુઓની ભલાઈ અને કુરૂપતાને તર્કસંગત માને છે અને માને છે કે અલ્લાહ ન્યાયી છે, જેનો અર્થ એ છે કે તે વસ્તુઓની ભલાઈ પર આધારિત કાર્ય કરે છે અને અન્યાય કરતા નથી કારણ કે તે કદરૂપી છે. તેનાથી વિપરીત, અશાએરાઓ માને છે કે ક્રિયાના ન્યાય માટેનો માપદંડ અલ્લાહનું કાર્ય છે, અને અલ્લાહ જે કંઈ કરે છે તે સારું અને ન્યાયી છે, ભલે તે મનુષ્યોની નજરમાં અન્યાયી હોય.

ધર્મના સિદ્ધાંતોમાં ન્યાયનો સમાવેશ કેમ થાય છે?

શિયા ફિલોસોફર મિસ્બાહ યઝદી (૧૩૧૩-૧૩૯૯ શમ્સી) અનુસાર ન્યાયને શિયા અને મુ'તાઝિલો ધર્મોના સિદ્ધાંતોમાંનો એક માનવામાં આવતો હતો કારણ કે ઇલ્મે કલામમાં તેનું મહત્વ છે. શિયા વિચારક મુર્તઝા મુતાહરી (૧૨૯૮-૧૩૫૮ શમ્સી) પણ માનતા હતા કે મુસ્લિમોમાં માનવ સ્વતંત્રતા અને સત્તાનો ઇનકાર જેવી માન્યતાઓના ઉદભવને કારણે શિયા ધર્મના સિદ્ધાંતોમાં ન્યાયનો સમાવેશ થાય છે, જેના આધારે બળજબરીથી કરાયેલ વ્યક્તિને સજા આપવી એ અલ્લાહના ન્યાય સાથે અસંગત હતું. શિયા અને મુ'તાઝિલો માનવ મજબૂરીને ઈલાહી ન્યાયની વિરુદ્ધ માનતા હતા, અને આ કારણોસર તેઓ ન્યાય તરીકે જાણીતા બન્યા.

ઇસ્લામના સિદ્ધાંતો

મુખ્ય લેખ: ધર્મના સિદ્ધાંતો

• તૌહીદ (એકેશ્વરવાદ): અલ્લાહના અસ્તિત્વ, તેની એકતા અને તેના ભાગીદારોના અભાવમાં વિશ્વાસ.
• પયગંબરી: એવી માન્યતા કે અલ્લાહે લોકોને પયગંબરો તરીકે માર્ગદર્શન આપવા માટે વ્યક્તિઓ મોકલ્યા છે. પ્રથમ પયગંબર આદમ (અ.સ.) હતા અને છેલ્લા પયગંબર હઝરત મોહમ્મદ (સ.અ.વ.) હતા.
• મઆદ (ક્યામત): એવી માન્યતા કે મૃત્યુ પછી વ્યક્તિને સજીવન કરવામાં આવશે અને તેના સારા અને ખરાબ કાર્યો ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે.

સ્ત્રોતો

• ઇમામ ખોમૈની, સૈયદ રૂહોલ્લાહ, કિતાબ અલ-તહારાહ, તેહરાન, ઇમામ ખોમૈનીની રચનાઓના સંકલન અને પ્રકાશનની સંસ્થા, 1427 હિજરી 1358 શમ્સી.
• ખઝાઝ રાઝી, અલી ઇબ્ન મોહમ્મ્દ, કિફય્યા અલ-અથર ફી અલ-નસ અલ-અઇમ્મમા અલ-ઈસ્ના અશર, અબ્દુલ લતીફ હુસૈની કોહ કમરઈ, બેદાર, સંપાદિત દ્વારા, કુમ, 1401 હિજરી.
• સુબહાની, જાફર, રાસએલ વ મકાલાત, કુમ, અલ-ઇમામ અલ-સાદિક (અ.સ.) ફાઉન્ડેશન, 1425 હિજરી.
• સુબહાની, જાફર, અલ-ઇલાહીયાત અલા હુદા અલ-કિતાબ વ સુન્નાહ વ 'અક્લ, શેખ હસન અમેલી દ્વારા લખાયેલ, કુમ: ઇમામ અલ-સાદિક ફાઉન્ડેશન, ચોથી આવૃત્તિ, 1417 હિજરી.
• શૈખ સદુક, મોહમ્મદ ઇબ્ન અલી, કમાલ અલ-દિન વ તમામ અલ- નેએમા, અલી અકબર ગફારી દ્વારા સંપાદિત, તેહરાન, ઇસ્લામીયાહ, 1395 હિજરી.
• ન્યાય' અને 'ઇમામત' શિયા સિદ્ધાંતના સિદ્ધાંતોમાં શામેલ છે અને શા માટે?, આઈને રહમત, 9 ખોરદાદ 1401 શમ્સી.
• કાશીફ અલ-ગિતા, મોહમ્મદ હુસૈન, અસલ અલ-શીયા વ ઉસુલેહા, અલા આલે જાફર દ્વારા સંશોધન, ઇમામ અલી (અ.સ.) ફાઉન્ડેશન, તારીખ વગર.
• લાહીજી, અબ્દુલ રઝાક, ગોહર મુરાદ, ઝૈન અલ-આબેદીન કુરબાની દ્વારા પરિચય, તેહરાન, સાયેહ પબ્લિશિંગ, પ્રથમ આવૃત્તિ, 1383 શમ્સી.
• મજલેસી, મોહમ્મદ બાકિર, બિહાર અલ-અનવાર, બેરૂત, દાર ઇહ્યા અલ-તુરાસ અલ-અરબી, 1403 હિજરી.
• મોહમ્મદી રયશહરી, મોહમ્મદ, ઇસ્લામિક અકીદનો જ્ઞાનકોશ દાનિશનામા અકાએદે ઇસ્લામી, કુમ, દાર અલ-હદીસ, 1385 શમ્સી.
• મિસ્બાહ યઝદી, મોહમ્મદ તકી, આમુઝિશે અકાએદ, તેહરાન, નાશરે સાઝમને તબ્લીગાતે ઇસ્લામી (ઇસ્લામિક પ્રચાર સંગઠન પ્રકાશન), 17મી આવૃત્તિ, 1384 શમ્સી.
• મુતાહરી, મુર્તઝા, મજમૂએ આસાર, તેહરાન, સદરા પ્રકાશન, 1390 શમ્સી.